حسن سجادزاده

امروزه شاهد گسترش مالها و مگامالها و مراکز خرید بزرگی هستیم که علیرغم هزینههای هنگفتی که ساخت این دست فضاها به شهر تحمیل میکند، در بسیاری موارد به دلیل شرایط اجتماعی، فرهنگی و... عملاً در جذب مخاطب چندان موفق نبوده و از رونق چندانی برخوردار نیست. این در حالی است که بررسی کیفیت محیطی ناشی از وجود خردهفروشی موقت در عرصههای عمومی، پدیدهای است که امروزه از منظر اقتصادی و اجتماعی مورد بحث و بررسی زیادی قرار گرفته است و توجه به جنبههای کیفی مکانی آن کمتر مورد کاوش قرار گرفته است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف، بر مطالعه نقش استقرار خردهفروشیهای موقت از نگاه ذینفعان و ذینفوذان در تغییرات کیفیت محیطی عرصه عمومی به عنوان بستر رویداد آنها، انجام شده و در پی یافتن پاسخ به "انواع خردهفروشی موقت چگونه به تولید مکانهای موفق در عرصه عمومی شهر میانجامد؟" به عنوان پرسش اصلی پژوهش میباشد. این پژوهش با رویکردی کیفی و با بهرهگیری از نظریۀ زمینهای )گراندد تئوری( انجام شده است. بر این اساس، با استفاده از تکنیک مشاهدۀ مستمر و انجام 47 مصاحبۀ عمیق و نیمهساختاریافته با کاربران و رهگذران، کسبۀ دائمی خیابان، شاغلین خردهفروشی موقت، متخصصان و مدیران شهری در یکی از پیادهراه چهارباغ عباسی، در شهر تاریخی اصفهان در ایران، مجموعه مضامین طی فرایند کدگذاری )باز، محوری و گزینشی(، گردآوری شده و با استفاده از نرمافزار Maxquda به منظور طبقهبندی منسجم و تعریف چارچوب سلسلهمراتب بین کدها و مضامین، از بطن آنها مقولاتی استخراج گردید. در نهایت، یافتههای این مطالعه شامل 141 کدباز )که در سطح انتزاعیسازی آن انجام شده است و در سطح سوم به 32 کد تقلیل یافت(، 7 کد محوری و یک مقولۀ هستهای )کد فراگیر( تحت عنوان "تولید و دگردیسی متناوب کیفیت محیطی" دستهبندی شده که در نهایت در قالب مدل زمینهای پژوهش ارائه گردیده است. این مدل زمینهای در واقع فرایند مکانسازی در یک عرصه عمومی را مبتنی بر استقرار خردهفروشیهای موقت در آن، تبیین مینماید. همچنین نتایج به » کنترل هدفمند و جریانساز « و » سنخیت فعالیتی « : پژوهش که در قالب هفت مقولۀ محوری آمده است عبارتند از به عنوان عوامل » ترکیب بصری موزون « و » تناسب زیستمحیطی ،» تعاملات اجتماعی چندجانبه « ، عنوان عوامل علی به عنوان پیامدهای فرایند. همچنین با توجه به مجموع » تحرک اقتصادی خردمقیاس