خانه ایرانی محمل باورها، عقاید و کمال خواهی انسان ایرانی است که با زندگی اجتماعی و روزمره او نیز عجین شده است و دراین راه، معمار ایرانی با بهره گیری از نوعی اشکال هندسی و ترکیبات آن به تجلی این ابعاد می پردازد. محرمیت در فضای معماری، کالبد دادن به فضا به گونه ای است که دارای حریم از دو جنبه کالبدی و معنایی باشد. حریم داشتن در حوزه کالبد فضایی بیشتر متمرکز بر اصولی است که امنیت فضا را شکل خواهند داد و در حیطه معنایی ویژگی هایی است که حرمت و ارزش را برای فضای معماری به ارمغان آورد به گونه ای که فرد در آن به آرامش برسد.این مقاله با روشی تحلیلی اسنادی و با تحلیل تفسیری اشکال و تناسبات هندسی به کاررفته درخانه های ایرانی، -در قالب نمونه های موردی خانه های قدیمی ایران، به دنبال پاسخ به این سوالات اساسی است که این اشکال و هندسه چگونه توانسته است زمینه ی تحقق سکونت در خانه ی ایرانی را فراهم آورده است.مقاله بر این فرض استوار است که معمار ایرانی، همواره از اشکال هندسی مربع و دایره و ترکیبات آن به عنوان اشکالی برای رسیدن به تعالی وکمال بهره برده وبه دنبال معنایی ورای معنای مادی آن بوده است؛ به گونه ای که اجزای هرخانه ازجمله: اتاق، حوضخانه،هشتی،حیاط و ... ، همگی با بهره گیری از اشکال مربع و دایره به دنبال تجلی درونگرایی، سلسله مراتب و سایر ویژگی هایی است که بتواند مفهوم سکونت و آرامش را در خانه ایرانی متجلی سازد. در نتیجه می توان با بهره گیری از هندسه در خانه ها آنجا را به مکانی برای وصل شدن به معبود تبدیل کرد.
