چکیده: حضور مردم در فضاهای شهری با هدف "بودن در فضا" یکی از مؤلفه های سرزندگی فضاهای شهری است که منجر به ارتقای سطح روابط اجتماعی، افزایش امنیت طبیعی، ایجاد حس تعلق به مکان با افزایش امکان وقوع خاطره فردی و جمعی و کاهش جرم و جنایت در شهر می شود. مردم در فضاهای شهری فعالیت ها و رفتارهای متنوعی در جهت پاسخگویی به انواع نیازهایشان انجام می دهند. متاسفانه بسیاری از فضاهای شهری و به ویژه میدان ها و جلوخان های شهری بدون توجه به فعالیت ها و الگوهای رفتاری مردم طراحی می شوند. این عدم انطباق فضاهای میدان مانند، با نیازها و رفتارهای مردم زمینه ساز بسیاری از مسایل و مشکلات می گردد. در همین راستا این پژوهش با هدف شناسایی الگوهای رفتاری و فعالیت های صورت گرفته در جلوخان مسجد جامع اصفهان و یافتن کیفیت های محیطی که بر این رفتارها و فعالیت ها تاثیر مطلوب می گذارد و در نهایت طراحی فضا بر مبنای رعایت این کیفیات تنظیم گردیده است. به این منظور ابتدا مطالعات نظری پژوهش با روش اسنادی و کتابخانه ای جمع آوری گشته و سپس در ابتدا فعالیت های جاری در فضای جلوخان با دقت مورد بررسی قرار گرفته و کیفیات محیطی از فضا که سبب بروز این فعالیت ها و رفتارها می شوند با روش عکسبرداری شناسایی شده اند. در نهایت با روش پرسشنامه با پرسش از 100 نفر از استفاده کنندگان از فضا و افرادی که آشنایی نسبی با این فضا دارند اطلاعات مفیدی به دست آمده که با استفاده از آزمون های رگرسیون به تحلیل داده های به دست آمده در نمونه مورد مطالعه پرداخته شده است. نتایج پژوهش SPSS خطی در نرم افزار نشان می دهد کیفیات محیطی مختلفی در میادین و جلوخان های شهری بر فعالیت های جاری در فضا موثرند. در نمونه مورد مطالعه با وجود تراکم زیاد استفاده کننده از فضا، این جلوخان خصوصیات یک فضای شهری با تنوع فعالیت های گزینشی و اجتماعی را ندارد. عوامل کالبدی- محیطی و سپس عوامل اجتماعی-فرهنگی مهم ترین مولفه های موثر بر فعالیت های جاری درجلوخان مسجد جامع اصفهان هستند که جهت ارتقا و بهبود فعالیت های فضا لزوم تقویت این مولفه ها در این جلوخان به شدت احساس می شود.
