حسن رهبان فرد

مشاهده ی فردی که در حال اجرای یک مهارت حرکتی می باشد، یکی از روش های مؤثر در یادگیری است که به عنوان "یادگیری مشاهده ای" شناخته شده است (1). در این راستا، نتایج تحقیقات مختلف نشان داده اند که مشاهده ی مدل ماهر، الگوی صحیحی از حرکت را در اختیار یادگیرنده قرار می دهد بدون آنکه فرد مجبور باشد خود را در فرایند آزمون و خطا درگیر نماید (2)؛ هرچند، با تماشای اجراهای یک مدل مبتدی، مکانیسم تشخیص و تصحیح خطا در فرد توسعه می یابد و مشاهده کننده می تواند بین الگوهای حرکتی مختلف و نتایج متفاوت آنها ارتباط ایجاد کند که نهایتاً به یادگیری می انجامد (3). چنانچه مشاهده ی هر یک از مدل های ماهر و مبتدی به توسعه مکانیسم های مختلفی بیانجامد، انتظار می رود مشاهده ی ترکیبی از هر دو مدل، منجر به بهبود همزمان هر دو مکانیسم و در نتیجه یادگیری بهتر یک مهارت حرکتی گردد. از اینرو، هدف تحقیق حاضر آن بود که تاثیر مشاهده ی ترکیبی از مدل های ماهر و مبتدی (مدل ترکیبی) در یادگیری سرویس کوتاه بک هند بدمینتون را بررسی کند. تعداد 64 دانشجوی دختر راست دست دانشگاه بوعلی سینا همدان به طور تصادفی در 4 گروه (مشاهده ی مدل مبتدی، مشاهده ی مدل ماهر، مشاهده ی مدل ترکیبی و کنترل) قرار گرفتند. در مرحله اکتساب مهارت، گروه های مشاهده مبتدی، ماهر، و ترکیبی بترتیب به تماشای ویدیو کلیپی حاوی 60 اجرای یک مدل مبتدی، یک مدل ماهر، یا یک ترکیب خاصی از مدل های ماهر و مبتدی پرداختند. مدل ها در حال اجرای سرویس کوتاه بک هند بدمینتون بودند. گروه کنترل در این مرحله کار خاصی انجام ندادند. سپس تمام آزمودنی ها در دو آزمون یادداری/انتقال (10 دقیقه ای و 48 ساعته) شرکت کردند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس با اندازه های تکراری (Repeated Measure ANOVA) استفاده شد (05/0= α). نتایج آزمون های یادداری و انتقال نشان داد که تمامی گروه های مشاهده ای عملکرد بهتری نسبت به گروه کنترل داشتند. این بدان معناست که صرف نظر از سطح مهارت مدل، یادگیری از طریق مشاهده صورت گرفته است که با نتایج تحقیقات پیشین در زمینه یادگیری مشاهده ای همخوانی دارد. همچنین، عملکرد گروه مشاهده مدل ترکیبی در آزمون های یادداری 48 ساعته و انتقال 10 دقیقه ای بهتر از گروه های مشاهده مبتدی و ماهر بود. عملکرد بهتر گروه مشاهده مدل ترکیبی احتمالا بدان خاطر است