حسن رهبان فرد

1. مقدمه شکی نیست که تمرین فیزیکی یک مهارت حرکتی منجر به یادگیری مطلوب آن می گردد. با این وجود، این شیوه تمرینی همیشه مقدور نمی باشد و حتی در مواردی ممکن است بهترین راهبرد نباشد (مثل آسیب دیدگی و ...). تحقیقات مختلف نشان داده اند یکی دیگر از روش های موثر در یادگیری مهارت، مشاهده ی یک مدل در حین اجرای آن مهارت است که تحت عنوان "یادگیری مشاهده ای" شناخته شده است. تحقیقات عصب شناختی نتیجه گرفته اند تماشای یک مدل که در حال اجرای یک عمل خاص می باشد، همان مناطقی از مغز را فعال می کند که در حین اجرای خود آن عمل درگیر هستند. اما در سطح رفتاری، تحقیقی که به مقایسه میزان تاثیر گذاری هر یک از این دو شیوه تمرینی پرداخته باشد یافت نشد. بنابراین، هدف تحقیق حاضر پاسخ دادن به این سوال بود که آیا مشاهده ی صرف یک مدل منجر به یادگیری یکسانی در مقایسه با تمرین بدنی می گردد؟ 2. روش شناسی برای رسیدن به پاسخ سوال فوق، تعداد 64 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه بوعلی سینا همدان که داوطلبانه در این تحقیق شرکت کرده بودند، بطور تصادفی در 4 گروه تقسیم بندی شدند. سه گروه از آنها به مشاهده ی ویدیویی یکی از مدل های ماهر، مبتدی، یا ترکیبی (دیدن مدل های ماهر و مبتدی بطور متناوب) که در حال اجرای مهارت سرویس کوتاه بک هند بدمینتون بودند، پرداختند. گروه دیگر همین مهارت را به شکل فیزیکی تمرین کردند. پس از مرحله اکتساب، تمام گروه ها در دو آزمون یادداری/انتقال (10 دقیقه ای و 48 ساعته) شرکت کردند. 3. یافته ها نتایج این تحقیق نشان داد گروه تمرین بدنی در آزمون های یادداری و انتقال که پس از 10 دقیقه اجرا شدند از برخی گروه های مشاهده ای بهتر عمل کردند. هرچند در آزمون های یادداری و انتقال 48 ساعته این برتری از بین رفت و حتی در مواردی گروه های مشاهده ای از گروه تمرین فیزیکی بهتر عمل کردند. 4. بحث و نتیجه گیری به نظر می رسد عملکرد بهتر گروه تمرین فیزیکی به فاصله 10 دقیقه پس از اتمام مرحله اکتساب ناشی از اثرات "اجرا" ی پی در پی مهارت در این مرحله باشد، کما اینکه با گذشت زمان این اثرات موقتی از بین رفتند. این در حالی است که عملکرد گروه های مشاهده ای در آزمون های یادداری/انتقال 10 دقیقه و 48 ساعته از پایداری برخوردار بوده و منعکس کننده " یادگیری" مهارت می باشد. بنابراین، مشاهده می تواند در شرایطی جایگزین مناسبی برای تمر