حامد نوذری

سیلاب یکی از حوادث طبیعی است که بسیاری از کشور ها با آن مواجه هستند که هر ساله موجب خسارات جانی و مالی قابل توجهی دراقصی نقاط دنیا می شود. با توجه به خسارت های سالیانه سیلاب حوضه دز و عدم اطلاع از میزان آبی که در زیر حوضه های میانی به سیل اصلی اضافه می شوند، در این تحقیق میزان رواناب ورودی از زیرحوضه های میانی به کمک شبیه-سازی بارش-رواناب جهت برآورد تغییرات مکانی رواناب در سراسر حوضه استفاده گردید و نواحی سیل خیز حوضه شناسایی شد. به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی تخمینی از پارامترهای ورودی مدل به دست آمد. منطقه مورد مطالعه به 11 زیرحوضه تقسیم شد. واسنجی و اعتباریابی پارامترهای به دست آمده جهت پیش بینی رواناب به کمک نرم افزار WMS با دقت نسبتاً بالایی انجام گرفت. بر اساس شبیه سازی رواناب ناشی از بارش یک ماهه، می توان گفت دوکوهه با 40 درصد مشارکت، موثرترین زیرحوضه در سیل خروجی منطقه است. بعد از آن حمیدآباد با 35 درصد و سد دز با 15 درصد جزء زیرحوضه های تأثیرگذار منطقه می باشند. در اولویت بندی بر اساس نسبت حجم رواناب به مساحت نیز دوکوهه با 29 درصد بیشترین اثر را در سیل خروجی حوضه دارد و حمیدآباد با 25درصد و دزفول با 15 درصد اولویت های بعدی را تشکیل می دهند. بررسی رواناب ناشی از بارش با دوره بازگشت 100 ساله نشان داد زیرحوضه سد دز با 32 درصد سهم در رواناب خروجی حوضه تأثیرگذارترین زیرحوضه در ارتباط با سیل خروجی منطقه می باشد. دوکوهه با داشتن 22درصد و حرمله با 18 درصد سهم اولویت های بعدی را تشکیل می دهند. با بررسی اثر مساحت بر رواناب خروجی حاصل از بارشی با دوره بازگشت 100ساله مشخص شد دشت مشان با 34 درصد سهم مشارکت در رواناب اثرگذارترین زیرحوضه می باشد. سد دز با 20درصد و دوکوهه با 18درصد مشارکت دومین و سومین زیرحوضه اثرگذار منطقه معرفی شدند. دلیل تفاوت نتایج اولویت بندی در این دو دوره شبیه سازی می تواند در پاسخ هیدرولوژیکی زیرحوضه های منطقه به بارش در دوره 30 روزه و یک روزه باشد. از آن جهت که رطوبت پیشین خاک عامل مؤثری در ایجاد رواناب می باشد، در ایفای نقش زیرحوضه ها در سیل خروجی حوضه تفاوت ایجاد می کند. از جمله عوامل دیگر می توان به تفاوت در خصوصیات فیزیکی هر زیرحوضه نظیر شیب، مساحت، پوشش گیاهی، شماره منحنی و الگوی کشت منطقه، همچنین وجود سرشاخه های فرعی، میزان بارش دریافتی و تف