یکی از پارامترهای مهمی که در مهندسی سنگ مورد استفاده قرار می گیرد، مقاومت فشاری تک محوری سنگ (UCS) است که از انجام آزمایش مستقیم بر روی نمونه مغزه های سنگ بکر در آزمایشگاه بدست می آید. انجام این آزمایش برخلاف سادگی فهم و درک منطق آن، نسبتاً گران قیمت و مستلزم صرف وقت زیاد می باشد. یکی از مهمترین محدودیت هایی که انجام این آزمایش با آن روبروست موانع و سختی های تهیه نمونه استاندارد است. بسیاری مواقع امکان تهیه مغزه های سنگی به سبب سستی، خردشدگی و فولیاسیون وجود ندارد. به منظور غلبه بر این مشکلات و تعیین سریع شاخصی برای برآورد مقاومت سنگ، آزمایش های ساده ای همچون آزمایش بارنقطه ای، آزمایش چکش اشمیت، آزمایش پانچ، آزمایش نفوذ سوزن،آزمایش برزیلی و آزمایش سرعت صوت پیشنهاد شده است. انجام این آزمایش ها به همراه قضاوت صحیح کارشناسی می تواند برآورد مقاومت فشاری تک محوری ارائه دهد. در پژوهش حاضر کارایی آزمایش های یاد شده در تخمین مقاومت فشاری تک محوری شش نوع سنگ رسوبی از سازند قم، اعم از گرینستون، وکستون- مادستون، باندستون، کالک لیت آرنایت، سنگ گچ و مارن، در جنوب شهر قم، مورد بررسی قرار گرفته و محدوده های مقاومتی مناسب برای هر کدام از آزمایش های شاخص معرفی گردیده است. سپس برای استفاده از نتایج آزمایش های شاخص جهت برآورد UCS، روابط و مدل هایی با روش های رگرسیونی (خطی و غیرخطی، ساده و چندگانه) و محاسبات نرم همچون سیستم فازی، شبکه عصبی و سیستم فازی- عصبی ساخته شده است. نتایج مطالعات نشان می دهد که سنگ های رسوبی مورد مطالعه سازند قم، از نظر مقاومتی از سنگ های ضعیف تا سنگ های خیلی مقاوم را شامل می شوند و محدوده مقاومتی آن ها از 21/6 تا 32/160 مگاپاسکال متغیرمی باشد. آزمایش نفوذ سوزن، آزمایشی سریع، ارزان و غیرمخرب است که به سادگی در آزمایشگاه و صحرا و بر روی مغزه، بلوک و رخنمون سنگی قابل استفاده می باشد. برای تعیین محدوده مطلوب مقاومت فشاری تک محوری برای کاربرد نتایج آزمون نفوذ سوزن (با سعی و خطا) محدوده های مقاومتی مختلف برای تحلیل نتایج بدست آمده مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه بررسی ها نشان داد که بهترین محدوده برای آزمایش نفوذ سوزن (NPI)، محدوه مقاومت فشاری تک محوری کمتر از 30 مگاپاسکال است. نتایج حاکی از آن است که بهترین همبستگی بین UCS و NPI در سنگ مارن برقرار است. در کالک لیت آرن
