این پژوهش با هدف شناسایی روابط اجتماعی و اخلاق از دیدگاه نهجالبلاغه انجام شده که به روش اسنادی )کتابخانهای( و با بهرهگیری از نهجالبلاغه بوده است. برای این کار از ابزار فیشبرداری به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. یافتهها حاکی از آن است که از دیدگاه امام علی)ع( در هر جامعه آدمیان در عین استقلال، هویت و روح جمعی دارند و اصالت هم با فرد است و هم با جمع. در چشمانداز علی)ع( انسان در هر شرایطی مسئول است و هیچگاه انسان را شرطی شرایط تلقی نمینماید. اهداف مهم تربیت اجتماعی مورد تأکید در نهجالبلاغه ایجاد و پرورش روحیۀ اخوت و برادری و تفاهم و همدلی در بین افراد اجتماع و پرهیز از اختلاف و تفرقه است. جامعۀ سالم از دیدگاه امام)ع( مبتنی بر تبیین کارکردی پویانگرانه و تفسیرگرایانه بوده و در این میان معیارهای مطلوبی برای برقراری روابط اجتماعی معرفی نموده است. یکی از این مسائل در خصوص اخلاق معاشرت با دیگران است که حضرت در مورد هدیه دادن، خوب همنشینی کردن، ارتباط و پیوند با خویشاوندان فراوان تأکید دارد. در خصوص توجه به همسایه و همچنین یتیمنوازی آنان نیز تأکید فراوان دارد و در هیچ شرایطی آن وظیفه را فراموش نمیکند. بنابراین با توجه به بیانات گهربار امام علی)ع( در خصوص اخلاق و اجتماع نتیجهگیری میشود که باید در کنار توجه به ویژگیهای فردی هر انسان به شرایط اجتماعی او هم نگاه ژرف داشت و میتوان با سرلوحه قرار دادن پیام و رفتار آن امام همام، جامعه را به سمت سعادت و محبت هدایت کرد.
