حسین مددی

آگاهی از الگوی توزیع فضایی اطلاعات مهمی را برای درک رفتار اساسی یک گونه فراهم می کند. از منظر تحقیقاتی، اطلاعات در مورد الگوی پراکنش، برای مشخص نمودن الگوی نمونه برداری ، تعیین بهینه اندازه نمونه و ساخت برنامه های نمونه برداری دنباله ای می تواند بکار رود. در هر برنامه مدیریت تلفیقی کنترل آفات نمونه برداری از جمعیت آفت و دشمنان طبیعی اش یک جزء کلیدی به شمار می رود. به همین منظور طی فصل زراعی 1390-1389 برای تخمین جمعیت شته مومی کلم Brevicoryne brassicae و زنبور پارازیتوئید اصلی آن Diaeretiella rapae اقدام به نمونه برداری از جمعیت آنها در دو مزرعه کلزا با روشهای آبیاری بارانی و غرقابی در منطقه دستجرد استان همدان شد. نمونه برداری به صورت هفتگی انجام و الگوی پراکنش فضایی با استفاده از روشهای قانون نمایی تایلور و شاخص ایوائو تعیین گردید. با استفاده از قانون تایلور، مقدار ضریب b برای شته مومی کلم در مزارع آبیاری بارانی و غرقابی به ترتیب211/ ±1/77و 122/0±759/1 و برای زنبور پارازیتوئید D. rapae 0667/0±493/1 و 125/0±527/1 برآورد گردید که نشاندهنده تجمعی بودن الگوی پراکنش هر دو گونه در هر دو سیستم آبیاری است. با توجه به برازش بهتر مدل تایلور با داده ها ضرایب برآورد شده α و β بااستفاده از این مدل در معادله گرین برای ایجاد برنامه نمونه برداری با دقت ثابت برای تعیین انبوهی شته مومی کلم مورد استفاده قرار گرفت. نتایج بدست آمده می تواند در مدیریت جمعیت شته مومی کلم در مزارع کلزا مورد استفاده قرار گیرد.