حسین مددی

امروزه کمبود مواد پروتئینی، افزایش قیمت منابع پروتئینی وارداتی و بازده تولید کم از عوامل عمده محدود کننده صنعت دام کشور در تولید فرآورده های با ارزش دامی است. رغبت تحقیقات اخیر شامل شناسایی و استفاده از جایگزین کننده های منابع زائد آلی قابل دسترس بعنوان خوراک دام مانند استفاده از برخی منابع تغذیه ای غیرمتعارف (کرم میلورم و کرم ورمی کمپوست) در فرموله کردن جیره دام می باشد. در فرایند تولید ورمی کمپوست با استفاده از کرم ها ، پسماندهای آلی توسط کرم ها خورده شده و به خوراک با ارزش غذایی بالا تبدیل می شوند خوراک کرم خاکی بعنوان یکی از مواد طبیعی می باشد که می تواند بعنوان افزایش ارزش غذایی خوراک دام به جیره اضافه شود. این پژوهش در قالب یک طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته است. تیمارها شامل سه مکمل، پایه حاوی کنجاله سویا، حاوی میلورم و مکمل کرم ورمی کمپوست است. نتایج حاصل از آزمایش کینتیک تولید گاز و تعیین ارزش انرژتیک این مکمل ها نشان داد که تجزیه پذیری پروتئین در ساعات 4، 8، 24 و 30 به طور معنی دار در تیمار کرم خاکی بیشتر از میلورم بود. کرم خاکی نسبت به میلورم سبب افزایش بخش کند تجزیه پروتئین و کاهش تجزیه پذیری مؤثر پروتئین در سرعت عبور 5 و 8 درصد در ساعت نسبت به میلورم شد. میزان پروتئین غیر قابل تجزیه در شکمبه در مکمل کرم خاکی به طور معنی دار بیشتر از مکمل میلورم بود. غلظت کل اسیدهای چرب فرار در دو مکمل کنترل و میلورم به طور معنی دار بیشتر از مکمل کرم خاکی بود. همچنین، پروفایل اسیدهای چرب فرار نیز شامل کاهش نسبت استات و افزایش معنی دار ایزوبوتیرات، والرات و ایزووالرات در مکمل کرم خاکی نسبت به مکمل کنترل و میلورم بود. هضم ظاهری ماده خشک و هضم واقعی ماده خشک و آلی، میزان هضم ظاهری ماده خشک در خوراک حاوی کرم خاکی به طور معنی داری بیشتر از خوراک حاوی پروتئین میلورم بود. حداکثر گاز تولیدی در دو خوراک حاوی پروتئین های میلورم و کرم ورمی کمپوست به طور معنی دار کمتر از یونجه بود. همچنین در خوراک پروتئین کرم ورمی کمپوست مقدار T50 به طور معنی-دار کمتر و نرخ تولید گاز بیشتر از خوراک پروتئین میلورم و کنترل بود. نتایج این تحقیق نشان داد که می توان از ضایعات ورمی کمپوست برای کاهش تجزیه پذیری پروتئین خام در شکمبه و افزایش پروتئین عبوری قابل هضم و همچنین بهبود قابلیت