حسین مددی

چکیده: مشکلات مربوط به استفاده از آفتکش ها نیاز به آفتکش های زیست تخریب پذیر و از نظر زیست محیطی و اکولوژیکی ایمن را برانگیخته است. آفتکش های زیستی مبتنی بر اسانس ها (EOs) می توانند جایگزین یا ابزار مکمل مفیدی در برنامه های کنترل آفات باشند. Habrobracon hebetor (Say) (Hymenoptera: Braconidae) به عنوان یک زنبور اکتوپارازیتوئید کلیدی، نقش ارزنده ای در برنامه های کنترل بیولوژیکی لاروهای مختلف بالپولکداران آفت ایفا می کند. به منظور بررسی اثرات زیرکشنده ی اسانس Foeniculum vulgare Miller بر Habrobracon hebetor (Say) (Hymenoptera: Braconidae) در شرایط آزمایشگاهی دمای 2±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 70±5 درصد، تحت دوره نوری روشنایی:تاریکی 16: 8 ساعته، اسانس این گونه ی گیاهی با تقطیر آب از نوع کلونجر استخراج شد. سمیت تنفسی اسانس Foeniculum vulgare بر مرحله بالغ ماده H. hebetor در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. از گزینه Probit SPSS برای تجزیه و تحلیل داده های غلظت-مرگ و میر و تخمین غلظت کشنده و زیر کشنده استفاده شد. مرگ و میر پس از 24 ساعت ثبت و بر اساس مرگ و میر شاهد، با استفاده از فرمول ابوت تصحیح شد. اگر میزان مرگ و میر کنترل بیش از 10 درصد بود، نتایج دور ریخته شد و زیست سنجی تکرار شد. مقادیر LC50 و LC30 اسانس F. vulgare در زنبورهای ماده بالغ در شرایط آزمایشگاهی به ترتیب 034/2 و 226/1 میکرولیتر بر لیتر هوا پس از 24 ساعت بود. علاوه بر این، پارامترهای جمعیت شناختی زنبورهای زنده مانده با استفاده از جدول زندگی سن- مرحله ی رشدی دو جنسی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که نرخ ذاتی افزایش ، نرخ خالص تولید مثل ، نرخ ناخالص تولید مثل ، نرخ متناهی افزایش جمعیت و میانگین مدت زمان یک نسل ( )، به ترتیب 017/191±0/0 بر روز، ، 61/4±76/17 تخم، 43/12±82/32 تخم، 021/0±21/1 بر روز و 26/0±86/14 روز بود.