حسین مددی

کفشدوزک Hippodamia variegata یکی از مهم ترین دشمنان طبیعی بومی گونه های مختلف شته ها در ایران است. این شکارگر با توجه به پراکنش وسیع و داشتن کارایی مناسب می تواند نقش مهمی در کاهش جمعیت چندین گونه از شته های زیان آور داشته باشد. بنابراین انجام بررسی هایی در مورد بهینه سازی شرایط پرورش آن می تواند به کاربرد و تجاری سازی آن کمک نماید. بر پایه این هدف، جدول زندگی و نرخ شکارگری کفشدوزک Hippodamia variegata با استفاده از شته جالیز، شته مومی کلم و ترکیب غذای مصنوعی همراه شته مومی کلم تحت شرایط دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد، دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های به دست آمده بر اساس روش جدول زندگی دو جنسی سن- مرحله زندگی و نرخ مصرف دوجنسی سن- مرحله تجزیه و تحلیل شدند. نتایج به دست آمده نشان داد مقادیر نرخ ذاتی افزایش جمعیت(r)، نرخ خالص تولید مثل(R0)، میانگین مدت زمان یک نسل (T)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) و نرخ ناخالص تولید مثل (GRR) با تغدیه از شته جالیز، شته مومی کلم و غذای مصنوعی به ترتیب برابر 005/0±117/0، 006/0±198/0 و 006/0±104/0بر روز، 27/8 ± 38/51، 71/43 ±89/308 و 16/5±68/25 تخم، 564/0±57/33، 33/0±91/28 و 388/0±11/31 روز، 005/0±124/1، 007/0±121/1، 007/0±1/1 بر روز، 44/14 ±39/96، 1/61 ±3/545، 26/9±62/61 تخم است. مقایسه نتایج بدست آمده تفاوت معنی داری بین نرخ ذاتی افزایش طبیعی(r) ،نرخ خالص تولید مثل (R0)، طول دوره یک نسل (T) و نرخ ناخالص تولیدمثل( GRR) در تیمارهای مختلف را نشان نداد. نرخ شکارگری حشرات کامل کفشدوزک H. variegata با تغذیه از شته جالیز و شته مومی کلم به ترتیب برابر با 97± 92/1993 و 83/95 ± 07/2066 بود که اختلاف معنی داری از نظر آماری نشان نداد. این در حالی است که بین نرخ شکارگری سایر مراحل زندگی کفشدوزک روی این دو گونه طعمه تفاوت معنی دار بود. در مجموع به نظر می رسد شته مومی کلم طعمه مناسب تری نسبت به دو نوع طعمه دیگر می باشد و بیانگر کیفیت بالای این طعمه برای کفشدوزک H. variegata می باشد. همچنین کاربرد رژیم غذای مصنوعی باعث کاهش مصرف شته مومی کلم به میزان تا 50 درصد شد که در صورت بهبود کیفیت رژیم غذایی مصنوعی می توان امیدوار به تکثیر انبوه کفشدوزک H. variegata منحصرا روی این رژیم غذایی شد.