به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف دانه اسپند در جیره بر عملکرد، خصوصیات لاشه و وضعیت سیستم ایمنی و توانایی جایگزینی آن بجای آنتی بیوتیک محرک رشد در جوجه های گوشتی، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار، چهار تکرار و 18 پرنده در هر تکرار به مدت 6 هفته انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل 1-جیره شاهد 2-جیره حاوی ویرجینیامایسین (02/. درصد) 3-جیره حاوی 25/. درصد پودر دانه اسپند 4-جیره حاوی 5/. درصد پودر دانه اسپند بودند که در سه مقطع و با توجه به احتیاجات مواد مغذی سویه راس 308 تنظیم شدند. اسپند بکار رفته در طرح، حاصل مخلوط کردن 10 نمونه اسپند از کل کشور بود که مورد آنالیز تجزیه تقریبی قرار گرفت. افزایش وزن، خوراک مصرفی و ضریب تبدیل خوراک بصورت هفتگی و پایان دوره ای در طی دوره آزمایش اندازه گیری، ثبت و مورد آنالیز آماری قرار گرفت. در روز 19 واکسن نیوکاسل بصورت آشامیدنی به جوجه ها داده شد و در روز 25 خونگیری جهت تعیین تیتر آنتی بادی علیه واکسن نیوکاسل به عمل آمد. در روز 42 از هر تکرار 2 پرنده بصورت تصادفی کشتار شده و مورد ارزیابی صفات لاشه قرار گرفتند. با توجه به نتایج بدست آمده، سطوح مختلف پودر دانه اسپند، بر ویژگی های عملکردی جوجه های گوشتی شامل مصرف خوراک، افزایش وزن، تفاوت معنی داری در بین تیمارها ایجاد کرد (05/0 > P) و باعث کاهش میزان خوراک مصرفی و افت وزن پرندگان شد. ضریب تبدیل خوراک تفاوت معنی داری نشان نداد. در آنالیز خصوصیات لاشه، تیمارهای حاوی اسپند از نظر وزن چربی، سنگدان، پیش معده و دوازدهه تفاوت معنی داری با دیگر تیمارها داشته ولی در دیگر صفات اختلاف معنی داری نشان ندادند. نتایج مربوط به آنالیز داده های سیستم ایمنی شامل تیتر آنتی بادی علیه واکسن نیوکاسل تفاوت معنی داری (0.05 >P) در میان سطوح مختلف دانه اسپند داشت. بطور کلی نتایج نشان داد مصرف 50/. درصد پودر دانه اسپند موجب کاهش عملکرد و بهبود سیستم ایمنی همورال در مقایسه با آنتی بیوتیک محرک رشد ویرجینیامایسین در جوجه های گوشتی شد.
