تغییر ویژگی ذاتی جمعیت‌های انسانی، و گذارهای جمعیت‌شناختی مسیر پیش‌روی همه‌ی جمعیت‌ها، البته با زمان‌بندی‌های متفاوت، در مناطق مختلف دنیا می‌باشد. هیچ نظام اجتماعی و سیاسی نمی‌تواند نسبت به تغییراتی که در بستر گذارهای جمعیت‌شناختی در ساختمان سنی و جنسی جمعیت و نظام خانواده و خانوار صورت می‌گیرد بی‌تفاوت باشد. نظام برنامه‌ریزی باید به این تغییرات واکنش نشان دهد. این واکنش زمانی پیچیده‌تر می‌شود که پدیده‌های جمعیت‌شناختی با یکدیگر تداخل پیدا کنند. تجربه‌ی گذار جمعیت‌شناختی ایران نشان می‌دهد که جمعیت کشور در آستانه‌ی ورود به دوره‌ی تعادل جدید است. اگرچه هنوز گذار اول به پایان نرسیده، نشانه‌های زیادی از ورود ایران به دوره‌ی گذار جمعیت‌شناختی دوم دیده می‌شود. همزمان، ناتوانی دولت در مدیریت پنجره‌ی جمعیت‌شناختی سبب طولانی‌شدن دوره‌ی انتظار جوانان و ناتوانی آن‌ها در استقلال از والدین‌شان شده است. تداخل این پدیده‌ها و ضعف دستگاه برنامه‌ریزی در مدیریت آن‌ها شرایطی را رقم زده است که پیش‌بینی می‌شود منجر به گذار سخت جمعیت ایران به دوره‌ی سالخوردگی جمعیت شود. در این مقاله، از طریق تحلیل ثانویه‌ی داده‌های سرشماری، رویدادهای حیاتی و آمارگیری‌های نیروی کار کشور، شواهدی در تأیید ادعای نظری مطرح‌شده ارائه خواهیم کرد. نتایج این بررسی می‌تواند هشداری برای جلب توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در استفاده‌ی صحیح از فرصت باقی‌مانده‌ی پنجره‌ی جمعیت‌شناختی و مدیریت صحیح جمعیت باشد.
