1404/06/17
حاتم حسینی

حاتم حسینی

مرتبه علمی: استاد
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس: 55991306800
دانشکده: دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی
نشانی: همدان، خ مهدیه، رو به روی پارک مردم، دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده ی علوم اقتصادی و اجتماعی، گروه علوم اجتماعی
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
پنجره‌ی جمعیت‌شناختی ایران، اثر انتظار و تراکم سرخوردگی‌های جوانان
نوع پژوهش
مقاله ارائه شده کنفرانسی
کلیدواژه‌ها
نجره‌ی جمعیت‌شناختی، جوانان، اثر انتظار، ازدواج، فرزندآوری، سیاست جمعیتی، ایران
سال 1403
پژوهشگران حاتم حسینی

چکیده

بازشدن پنجره‌ی جمعیت‌شناختی ایران، فرصتی تاریخی و طلایی‌ برای کشور ایجاد نمود که انتظار می‌رفت با مدیریت کارآمد و مؤثر آن از سوی دستگاه سیاست‌گذاری، مدیریت و برنامه‌ریزی به تحولی بنیادین در روند رشد و توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی منجر شود. هم‌زمان، جامعه‌ی ایران با پدیده‌ی نوظهور دیگری مواجه شد که در تاریخ کشور بی‌سابقه است: اثر انتظار و آن به وضعیتی اشاره دارد که در آن بسیاری از جوانان از یک سنی به بعد وارد بازار کار می‌شوند، مهارت و توانایی کارکردن را دارند، می‌خواهند کار کنند، اما در جست‌وجوی شغل موردنظرشان ناکام مانده و نمی‌توانند یک شغل دائم و ثابت پیدا کنند. در نتیجه، طول دوره‌ای که جوانان نمی‌توانند به استقلال مالی دست بیابند افزایش یافته است. در نتیجه‌ی ناکامی دولت در مدیریت بهینه‌ی پنجره‌ی جمعیت‌شناختی، طول دوره‌ی انتظار و به تبعِ آن، اثر انتظار افزایش یافته و سبب شده است تا سیاست‌های تشویقی دولت برای افزایش ازدواج، تشکیل خانواده و فرزندآوری، دست‌کم در دو سال و اندی پس از اجرای رسمی این سیاست‌ها، به نتیجه‌ی موردانتظار منتهی نشود. در واقع، دولت در کانون تغییرات جمعیت، آثار و پیامدهای مطلوب و نامطلوب آن است. امروزه، قرارداد اجتماعی‌ای که بر پایه‌ی آن نوزادان متولد می‌شوند، بزرگ می‌شوند، اعضای مولد جامعه می‌شوند و در نهایت، خود خانواده تشکیل می‌دهند، برای نسلی از جوانان که در وضعیت برزخ، میان اشتغال رسمی و غیررسمی، گیر افتاده‌اند شکسته شده است! بنابراین، ناتوانی نهادهای سیاسی و دولت در مدیریت پنجره‌ی جمعیت‌شناختی و کاهش اثر انتظار سبب شده است تا جمعیت جوان همواره خود را در شرایط جامعه‌ی مخاطره‌آمیز ببیند. در چنین موقعیتی نباید از جوانان انتظار کُنش‌های مثبت، برای مثال ازدواج و فرزندآوری، را داشت! در نتیجه، کوبیدن بر طبل جوان‌سازی جمعیت و سالمندهراسی، چنانچه هم‌زمان با اقدام‌های لازم جهت تأمین نیازها و پاسخگویی به مطالبات جمعیت جوان در عرصه‌های مختلف نباشد، می‌تواند به مانعی جدی بر سر راه تحقق هدف‌های سیاست جمعیتی جدید دولت تبدیل شود.