حاتم حسینی

چکیده: رفتار باروری تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. یکی از تعیین ‎کننده‎های مهمی که در ادبیات نظری به آن پرداخته شده، هزینه‎ ها و درآمد فرزندان است. در جوامع امروزی فرزندان بیش از آن که منفعت اقتصادی داشته باشند، مصرف کننده بوده و هزینه بر هستند. بنابراین، بسیاری از زوجین و خانواده ها برای به حداقل رساندن هزینه های خانواده، تصمیم بر کاهش تعداد فرزندان خواهند گرفت. هدف اصلی این پژوهش سنجش هزینه‎های مستقیم و درآمد فرزندان در ایران طی دوره‎ی 1371 -1400 و تأثیر آن بر میزان باروری کل می‎باشد. پژوهش حاضر با روش کمی و با استفاده از تکنیک تحلیل ثانویه انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای Stata17 و Eviews10 انجام شد. یافته‎ ها نشان می‎دهد که در طول زمان بر هزینه های فرزندان افزوده شده است. با این وجود با حذف اثر تورم مشخص می شود که هزینه‎ های فرزندان کمتر از 18 سال تا سال 1390 روند افزایشی داشته است و پس از آن رو به کاهش گذاشته است. درآمد فرزندان نیز اگرچه افزایش داشته است اما در طول دوره سهم ناچیزی از درآمد خانوار را به خود اختصاص داده است. هزینه‎های مسکن تأثیر مثبتی بر هزینه ‎های فرزندان دارد و با افزایش هزینه‎ های دولت در زمینه‎ ی آموزش، هزینه‎ های فرزندان نیز کاهش می‎یابد. به لحاظ ساختار خانوار، بیشترین هزینه و درآمد فرزندان مربوط به خانواده‎ی تک ‎والد می‎باشد و با افزایش درآمد سرپرست خانوار، هزینه‎های فرزندان نیز افزایش می یابد. شهرنشینی از جمله متغیرهای مورد بررسی است که تأثیر منفی بر باروری دارد. همچنین هزینه‎ های فرزندان هم در شهر و هم در روستا از تأثیر منفی بر باروری برخوردار هستند. در نهایت هزینه های فرزندان به طور معکوس و درآمد به صورت مستقیم بر باروری اثر می‎گذارند. در واقع استان هایی که بیشترین هزینه های فرزندان را داشته اند، دارای پایین ترین میزان های باروری هم بوده اند. به طور کلی، مطالعه ی حاضر نشان داد که هزینه ها و درآمد فرزندان به عنوان یک متغیر بلافصل تأثیرگذار عمل می‎کنند و عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی از طریق آن‎ها میزان‎های باروری را دستخوش تغییر می‎کنند. بنابراین، دولت بایستی با انجام اقداماتی همچون اجرای سیاست‎های دوستدار خانواده، ارائه‎ کمک‎های بیشتر به خانواده‎های تک ‎والد و اعطای یارانه‎ مهدکودک به خانواده ‎هایی ک