طی سه دهۀ گذشته در ایران سن ازدواج دختران به میزان قابلِ توجهی افزایش یافته است. ازمنظر اجتماعی- جمعیتی تأخیر در ازدواج و تغییر الگوهای زناشویی، پیامدها و الزامات سیاستی بسیاری دارد. تأخیر در ازدواج دختران طول دورۀ فرزندآوری و نیز طول نسل های بعد را تحت تأثیر قرار می دهد. هدف این مقاله، بررسی و تبیین تأخیر در ازدواج دختران در بستر توسعۀ اقتصادی - اجتماعی و تغییرات موقعیت زنان در شهرستان های ایران است. روش تحقیق تحلیل ثانویۀ داده های سرشماری 1395 برای 428 شهرستان کشور است. نتایج نشان داد که در حدود 10 درصد شهرستان های موردِ بررسی نسبت تجرّد دختران 25 تا 29 ساله بیشتر از 30 درصد است. بر پایۀ نتایج بررسی، الگوی جغرافیایی و فرهنگی خاصی در تأخیر ازدواج دختران در ایران وجود دارد. تجربه تأخیر در ازدواج دختران در شهرستان های غربی کشور بیشتر از سایر مناطق ایران است. نتایج تحلیل های چندمتغیره نشان داد که نسبت تجرّد مردان، عدم تعادل در بازار ازدواج، استقلال زنان، میزان بیکاری مردان و درجۀ توسعه یافتگی شهرستان-ها به ترتیب بیشترین تأثیر را در تبیین تأخیر در ازدواج دختران دارند. بنابراین، کاهش نابرابری توسعه ای و بهبود وضعیت اشتغال مردان می تواند در کاهش تأخیر ازدواج دختران مؤثر باشد.
