تغییرات جمعیّتی گسترده ای در ایران طیّ دهه های گذشته صورت گرفته است. دریچه ی جمعیّتی ایران گشوده شده و فرصت مغتنمی برای بهره مندی از ظرفیّت های بالقوّه ی آن در جهت رشد و توسعه ی اقتصادی فراهم آمده است. در این مقاله، با اتّخاذ رویکردی نظری در چارچوب نظریه ی گذار جمعیّت شناختی، از آخرین آمارهای نسبت اشتغال و بیکاری در استان های ایران استفاده می کنیم تا وضعیّت پارادوکسیکال آرمان توسعه، رونق و رفاه اقتصادی و خلاء های سیاست گذاری در دوره ی دریچه ی جمعیّتی را به تصویر بکشیم. نتایج نشان می دهد که بازار کار ایران در یک وضعیّت متعارض گرفتار آمده است. از طرفی، در نتیجه ی گذار جمعیّت شناختی و تغییرات ساختار سنّی، دریچه ی جمعیّتی باز شده و به پدیده ای فراگیر در پهنه ی جغرافیایی ایران تبدیل شده است. از سوی دیگر، فراهم نبودن بستر نهادی لازم برای بهره گیری از فرصت های بالقوّه ی ناشی از بازشدن دریچه ی جمعیّتی، عدم تعادل بین عرضه و تقاضای نیروی کار و نیز نارسائی های ساختاری در بازار کار ایران سبب شده است تا همواره شاهد افزایش خیل عظیم جوانان جویای کاری باشیم که نسبت قابل توجّهی از آن ها را افراد دانش آموخته ی دانشگاهی تشکیل می دهند. وقتی نیروی کار از دستیابی به فرصت های شغلی مناسب ناکام می ماند، از نظر اجتماعی سرخورده می شود. این سرخوردگی خود سرمنشأ قانون شکنی ها و ستیز با ارزش ها و هنجارهای جامعه است. بنابراین، تداوم بیکاری و تبدیل آن به یک وضعیّت حاد، مزمن و همه گیر، نه تنها امکان بهره گیری از فرصت دریچه ی جمعیّتی را از جامعه می گیرد، بلکه تضعیف امنیّت اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.
