حسین حاجی آقاعلی زاده

کشاورزی غذا را در دسترس و مقرون به صرفه میکند، تولید غذا را افزایش میدهد، اما در عین حال باعث مشکالت محیطزیستی وافزایش آالینده هانیز میشود،در تحقیق حاضر با رویکردی تلفیقی و با استفاده از ارزیابی چرخه حیات به بررسی و ارزیابی فرآیند تولید خیار به دوروش گلخانه ای وکشت روباز در دشت همدان بهار پرداخته شد. محاسبه اطالعات سیاهه چرخه حیات )شامل سه قسمت،نهاده های مصرفی، انتشارات مستقیم و غیرمستقیم( پس از جمع آوری اطالعات اولیه انجام شد. بعد از به دست آوردن انتشارات غیر مستقیم )انتشارات به آب، انتشارات به هوا و انتشارات به خاک( در این پژوهش به ارزیابی اثرات زیست محیطی کشت خیار به دو صورت کشت روبازوگلخانه ای بااستفاده از نرم افزارسیما پرو پرداخته شد.دراین ارزیابی بعد ازحضوردر مزرعه وگلخانه بامصاحبه وپرکردن پرسشنامه از تعداد30نفرکشاورزکشت روباز و26نفرکشاورز گلخانه داردردشت همدان-بهارسال زراعی 1402-1401اطالعات الزم جمع آوری گردید.درتحلیل داده هااز نرم افزار Excelوسیماپرو استفاده شد. نتایج بر اساس یک تن مشخص گردید که محصول تولید شده در کشت روباز اثرات زیست محیطی کمتری نسبت به کشت گلخانه ای به دلیل عملکرد بیشتر و انرژی ورودی کمتر داشت . در تولید خیارگلخانه ای اثرات زیست محیطی بیشتری نسبت به کشت روباز داشته که بیشتر به دلیل مصرف گاز و برق بیشتر در سیستم گرمایش و میزان مصرف سوخت دیزل بیشتر است.مقدارگرمایش جهانی در تولید یک تن خیار روباز 95/1کیلوگرم معادل2CO ودرکشت گلخانه ای نیز111کیلوگرم 2COمحاسبه شد که بیشترین سهم این فرایند در انتشارات داخل گلخانه و استفاده بیشترکود نیتروژنه محاسبه شد. مقدار شاخص های زیست محیطی مثل مواد آلی تنفسی، سمیت زیست محیطی آبزیان، اسیدی زمین به ترتیب دردوکشت روباز ،0/00094 3e2/28 0/351،و گلخانه ای ،0/0172 3e4/26 0/566،کیلوگرمBD( دی کلروبنزن( می باشد که استفاده از ماشین آالت کشاورزی در عملیات کاشت، داشت، برداشت و مصرف کود نیتروژن در هر دو کشت سهم بیشتری در میزان این آلودگی دارد. میزان شاخص اوتریفیکاسیون در پژوهش انجام شده در کشت روباز 0/003254گرم ودرکشت گلخانه ای0/004629معادل 4poبرآورد شد، که کود نیتروژن سهم بیشتری داشته است. درشاخص تخریب الیه ازون برای یک تن خیارروباز -e4/18 06ودرکشت گلخانه ای-06e7/48گرمeq-11CFC محاسبه شد که در آن سوخت دیزل و استفاده از علفکش ها اثر زیادتری بر زیست محیط دارند برای بهبود عملکرد زیست محیطی با جایگزینی تراکتور های فرسوده با تراکتور های جدید می توان از انتشار NOXوSOX ناشی از احتراق سوخت دیزل را کاهش داد. بیشترین سهم گرم شدن کره زمین در این پژوهش متعلق به آفتکش با 2/9177گرم در کشت روباز و در کشت گلخانه ای متعلق به سوخت دیزل با 2/5676گرم می باشد. و همچنین بیشترین سهم انرژیهای تجدیدناپذیر در این پژوهش متعلق به آمینواسید با 74/79383گرم در کشت روباز و در کشت گلخانه ای نیز متعلق به آمینواسید با 256/5131گرم میباشد