حسین حاجی آقاعلی زاده

همان‌طور که می‌دانیم تولیدات کشاورزی بیشترین سهم در انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی را به همراه دارد و باعث ایجاد مشکلات زیادی در زیست‌بوم شده است. در این پژوهش به ارزیابی اثرات زیست‌محیطی کشت گوجهفرنگی به دو صورت کشت روباز و گلخانهای در استان همدان شهرستان نهاوند با استفاده از نرم‌افزار سیما پرو پرداخته شد. اطلاعات موردنیاز برای این ارزیابی با استفاده از حضور در مزرعه و گلخانه و با مصاحبه و پرکردن پرسش‌نامه از تعداد 31 نفر کشاورز در کشت روباز و 24 نفر کشاورز گلخانه دار شهرستان نهاوند در سال زراعی 1401-1402 جمع‌آوری گردید. در تحلیل داده‌ها از نرم افزار Excel و سیماپرو استفاده شد. نتایج این پژوهش بر اساس یک تن گوجه‌فرنگی مشخص گردید که تولید گوجهفرنگی گلخانهای اثرات زیست‌محیطی بیشتری نسبت به کشت روباز داشته که بیشتر به دلیل مصرف گاز و برق بیشتر در سیستم گرمایش و میزان مصرف سوخت دیزل بیشتر است. مقدار گرمایش جهانی در تولید یک تن گوجهفرنگی روباز 4/94 کیلوگرم معادل CO2 ودر کشت گلخانهای نیز 107 کیلوگرم CO2 محاسبه شد که بیشترین سهم این فرایند در انتشارات داخل گلخانه و استفاده بیشتر کود نیتروژنه محاسبه شد. مقدار شاخص‌های زیست‌محیطی مثل مواد آلی تنفسی، سمیت زیست‌محیطی آبزیان، اسیدی زمین به ترتیب در دو کشت روباز 0114/0، 3e69/2 ،389/0 و گلخانه‌ای0165/0، 3e91/5 ،54/0 کیلوگرم BD (دی کلروینزن) میباشد که استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی در عملیات کاشت، داشت، برداشت و مصرف کود نیتروژن در هر دو کشت سهم بیشتری در میزان این آلودگی دارد. میزان شاخص اوتریفیکاسیون در پژوهش انجام شده در کشت روباز 00378/0 گرم و درکشت گلخانهای 00512/0 معادل po4 برآورد شد، که کود نیتروژن سهم بیشتری داشته است. در شاخص تخریب لایه ازون برای یک تن گوجهفرنگی روباز 6-e52/4 و در کشت گلخانهای 6-e39/7 گرم eq11CFC- محاسبه شد که در آن سوخت دیزل و استفاده از علف‌کش‌ها اثر زیادتری بر زیست محیط دارند. برای بهبود عملکرد زیست‌محیطی با جایگزینی تراکتورهای فرسوده با تراکتورهای جدید می‌توان از انتشار NOX و SOX ناشی از احتراق سوخت دیزل را کاهش داد. بیشترین سهم گرم‌شدن کره زمین در این پژوهش متعلق به آفت‌کش با001080/0 گرم در کشت روباز و در کشت گلخانهای متعلق به سوخت دیزل با 00145/0 گرم می‌باشد. و همچنین بیشترین سهم انرژی‌های تجدیدناپذیر در این پژوهش متعلق به آمینواسید با 3043 گرم در کشت روباز و در کشت گلخانهای نیز متعلق به آمینواسید با 9/10 گرم می‌باشد.