حسین حاجی آقاعلی زاده

مقدمه: امروزه با توجه به کاهش منابع سوخت های فسیلی، برنامه ریزی برای استفاده از انرژی حاصل از منابع تجدید پذیر به خصوص انرژی حاصل از زیست توده به صورت بیوگاز، اهمیت ویژه ای یافته است. بیوگاز، حاصل هضم بی هوازی و تجزیه مواد آلی توسط فعالیت میکروبی بی هوازی و تبدیل آن به بیومس و محصولات گازی می باشد. به دلیل اینکه پساب ناشی از کشتار حیوان دارای چربی و خون و مایعات و محتویات احشاء حیوان می باشد، برای اجتناب از انتشار عوامل عفونت زا باید مدیریت زائدات جامد کشتارگاه انجام گیرد. در این تحقیق با استفاده از ضایعات کشتارگاه صنعتی دام و ترکیب آن با ضایعات میدان میوه و تره بار همدان با نسبت C/N متفاوت ضمن ایجاد نسبت C/N مناسب جهت تولید بیو گاز و امکان سنجی تولید بیوگاز از این ضایعات، ترکیب گازهای تولیدی و تأثیر عوامل مختلف بر تولید گاز اعم از مدت زمان بهره برداری و نسبت C/N ترکیب مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: در مطالعه حاضر یک پایلوت 50 لیتری جهت تولید بیوگاز از ترکیب ضایعات کشتارگاه صنعتی دام و میدان میوه و تره بار همدان مورد استفاده قرار گرفت. حجم فعال هاضم، 45 لیتر شامل آب و مواد به نسبت 1:1 بود. در مطالعه حاضر سه نسبت C/N مختلف شامل 1/20، 1/30 و 1/40 جهت تعیین نسبت C/N بهینه مورد آزمایش قرار گرفته و تولید بیوگاز در هر مرحله به مدت 40 روز در دمای مزوفیلیک (37 درجه سلسیوس) پایش شد. در طول مدت زمان ماند. مقدار بیوگاز تولید شده، با اندازه گیری حد فشار در فضای فوقانی هاضم به صورت روزانه مورد سنجش قرار گرفت. حجم گاز به کمک روش جابه جایی آب ارزیابی شد. با استفاده دستگاه گازسنج مقدار گازهای متان (CH4)، مونواکسید کربن (CO)، اکسیژن (O2) و سولفید هیدروژن (H2S) اندازه گیری گردید. همچنین میزان کل گاز دی اکسید کربن (CO2) با محاسبه تخمین زده شد. یافته ها: مقدار تجمعی بیوگاز تولیدشده در مرحله اول بارگذاری در 1/20=C/N برابر 181 لیتر در مدت 25 روز از زمان شروع بهره برداری به دست آمد. مقدار تجمعی متان تولید شده نیز برابر 8/129 لیتر بود. در مرحله دوم آزمایش 1/30=C/N مقدار تجمعی بیوگاز تولید شده برابر 7/201 لیتر و تجمعی متان تولیدشده برابر 2/149 لیتر در مدت 31 روز از زمان شروع بهره برداری به دست آمد. در مرحله سوم آزمایش با نسبت 1/40=C/N به ترتیب مقدار تجمعی بیوگاز و مقدار تجمعی متان تول