حسین بیات

توزیع اندازه ذرات یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های خاک است که معادلات مختلف فراکتالی برای توصیف بهتر آنها در دهه‌های اخیر ارایه شده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی تغییرات ابعاد فراکتالی محاسبه شده با معادلات مختلف در در زیرحوضه امام زاده ابراهیم واقع در استان گیلان بود. برای انجام این پژوهش تعداد 93 نمونه خاک از مناطق مختلف حوضه با کاربری، فرسایش و نوع پوشش گیاهی گواناگون جمع‌آوری شد. توزیع اندازه ذرات در نمونه‌ها اندازه‌گیری شد. سه مدل فراکتالی بیرد، پریر-بیرد و تیلور- ویتکرفت بر اطلاعات برازش داده شد. نتایج نشان داد که مدل بیرد، پریر-بیرد نسبت به مدل تیلور- ویتکرفت دارای ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) کمتری بودند (RMSE برای مدل بیرد-پریر و مدل بیرد برابر 3/8 و برای مدل تیلور-ویتکرفت برابر با 3/29 است). مقدار بعد فراکتالی به دست آمده از مدل بیرد (73/2) نسبت به دو مدل دیگر یعنی مدل پریر- بیرد (94/2) و تیلور-ویتکرفت (95/2) کوچک‌تر بود. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که مدل‌های فراکتالی در خاک‌های مختلف دارای دقت متفاوتی هستند. همچنین نتایج نشان داد که بعد فراکتالی هر سه مدل مورد مطالعه با رس دارای رابطه غیر خطی مثبت و با شن دارای رابطه خطی منفی هستند. به طور کلی نتایج نشان داد توزیع اندازه ذرات و درنتیجه بعد فراکتالی تابعی از نوع خاک، پوشش و کاربری اراضی است و مدل‌های دو پارامتری به دلیل انعطاف‌پذیری بیش‌تر، دارای دقت بیش‌تری برای توصیف توزیع اندازه ذرات خاک هستند.