انسان در مراحل اولیه زندگی از دوران کودکی شروع به یادگیری میکند. یادگیری، بخش مرکزی زندگی هر فرد است؛ حتی زمانی که به آن فکر نمیکنیم نیز اتفاق میافتد. یادگیری به عنوان رفتار مهم در خلا رخ نمیدهد به همین دلیل رابطه ی بین یادگیری و محیط کالبدی موضوع مهمی در مطالعات معماری میتواند باشد. مهمترین محیط آموزشی که رفتار یادگیری در آن رخ میدهد؛ کلاس درس است. با توجه به اینکه کلاسهای ابتدایی مدارس به عنوان یک محیط یادگیری، بر اساس نیازها و الزامات یادگیرنده و نیز توسعه در دوران کودکی عمل میکنند؛ لذا ویژگیهای کالبدی تاثیرگذار این محیط که حداکثر اثربخشی در آموزش را دارند، مهم هستند. پژوهش حاضر به بررسی رابطه ی بین ویژگی های کالبدی کلاس درس و یادگیری دانشآموزان در سه مورد از مدارس ابتدایی پسرانه ی شهر همدان (دبستان برهان برزین1، سعدی و هدف) پرداخته است. از اینرو، ویژگیهای کالبدی کلاس شامل (رضایت دانش آموزان و یا آموزگاران نسبت به اندازه و تراکم دانش آموزان، چیدمان صندلی، رنگ، روشنایی، درجه حرارت، تهویه ی هوا، نوفه (صدا)، تجهیزات و تمیزی)، همچنین رضایت از کلاس، ایمنی و فضای تعاملات اجتماعی مدرسه، در محیط بررسی شده و رابطه ی رضایت از، هر یک از این ویژگیها با یادگیری دانش آموزان بررسی شده است. روش پژوهش حاضر پیمایشی است؛ که دادههای آن از طریق سه پرسشنامهی (دانش آموزان، معلمان و مدیران)، مشاهده فضای مدارس و کلاسها و معدل دانش آموزان گردآوری شده است. متغیرهای محیطی موثر بر یادگیری در هر یک از پرسشنامه ها در جداولی مورد تحلیل توصیفی مقایسه ای قرار گرفت و برای مقایسه بهتر نمودار مربوط به هر جدول آورده شد. سپس داده های حاصل از پرسشنامه ها و معدل دانش آموزان در نرم افزار Spss از طریق آزمونهای آماری مرتبط (آزمون آنالیز اسپیرمن و ضریب همبستگی)، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان میدهد که اگر چه رابطـه ی معناداری بین رضایت از ویژگیهای کالبدی کلاس و یادگیری دانش آموزان وجود ندارد؛ ولی ایـن ویژگیها بـر نگـرش معلـم و دانش آموز تأثیرگذار است و نگرش معلم و دانش آموز نیز یادگیری دانش-آموزان را تحـت تـأثیر قـرار مـیدهـد. ویژگیهای کالبدی کلاس و مدارس، حتی اگر بـر یادگیری دانـش آمـوز هیچ تأثیری نداشته باشد، باید به خاطر حفظ سلامت، بهداشت و امنیت روانی آنان مورد توجه قرار گیرند.
