مثنوی معنوی، اثرِ جاودانه مولانا جلال الدّین محمّد بلخی، از زمانِ تصنیف تا کنون همواره مورد توجّه و تحقیق و تدقیقِ عارفان و دانشوران و ادیبان بوده است و چون کتابی دیریاب است، ناگزیر دانشوران و عارفان و ادیبان، هریک فراخورِ حال خویش و در حدّ توان، به شرحِ غوامض آن پرداخته اند تا راهروان، بیشتر و بهتر، از این خوانِ گسترده آسمانی بهره ور گردند. یکی از کسانی که به این کار همّت گماشته است علامه ملا حامد کاتبِ بیسارانی، عالم، عارف و شاعر قرن سیزدهم هجری است. ملا حامد شاید تنها کسی است که مثنوی را دو بار شرح کرده است. بیسارانی، فقیه و متکلّم بوده و بر علوم اسلامی و آثارِ عارفان تسلط داشته و افزون بر اینها خود سالها مشغول سلوک بوده و بدین سبب شرح وی حائز اهمیت است. از وی علاوه بر شرح مثنوی آثار ارزشمند دیگری به یادگار مانده. از شرحِ نخست بیسارانی بر مثنوی تنها یک نسخه موجود است اما از شرح دوم، نسخ متعددی وجود دارد. این مقاله به معرّفی بیسارانی و چهار نسخه از شرح دوم او بر مثنوی و بررسی سبکی و محتوایی آن می پردازد.
