قاسم رحیمی

با افزایش جمعیت تولید لجن فاضلاب در سراسر جهان افزایش یافته است. یکی از راه های استفاده از لجن فاضلاب کاربرد آن در خاک می باشد که مدت ها مورد توجه قرار گرفته است. لجن فاضلاب حاوی عناصر غذایی ضروری مثل فسفر، پتاسیم و نیتروژن می باشد و نسبت به کود های شیمیایی قابل دسترس تر و ارزان تر می باشد. با این وجود لجن فاضلاب حاوی مواد مضر از جمله فلزات سنگین می باشد. از آنجایی که آگاهی از رهاسازی عناصر غذایی و فلزات سنگین، برای توصیف رفتار و تحرک این عناصر در لجن فاضلاب ضروری است، در این مطالعه سینتیک رهاسازی عناصر فسفر، پتاسیم، کادمیوم، مس، آهن، سرب و روی در پنج لجن فاضلاب مختلف در زمان ها مختلف (12، 24، 48، 72، 96، 120، 168، 240، 360، 528، 768، 1536، 3070 و 6144 ساعت) به طور متوالی با استفاده از کلسیم کلرید 01/0 مولار بررسی گردید. معادله تابع نمایی بر داده های تجمعی عناصر برازش شد. در بخش دیگر از این مطالعه رهاسازی عناصر فسفر، پتاسیم، کادمیوم، مس، آهن، سرب و روی از خاک اصلاح شده و نشده با 7 درصد از لجن های فاضلاب مورد مطالعه در زمان های مختلف (24، 168، 336، 730، 1460، 2190 و2920 ساعت) بررسی گردید. نتایج نشان داد سینتیک رهاسازی از همه ی عناصر درلجن فاضلاب شامل دو مرحله می باشد که مرحله اول با سرعت بیشتر و مرحله دوم با سرعت کمتری همراه است در لجن فاضلاب سنندج به طور متوسط میزان رهاسازی عناصر نسبت به سایر لجن های فاضلاب بیشتر است و به طور میانگین در بین عناصر آهن بیشترین سرعت را دارد. پس از افزودن لجن فاضلاب به خاک درصد ناچیزی از عناصر موجود در لجن فاضلاب رها گردید. همچنین به نظر می رسد رهاسازی فسفر و پتاسیم از لجن های فاضلاب مورد مطالعه در خاک اهمیت دارد و رهاسازی عناصر کم مصرف ناچیز می باشد و لذا مصرف لجن های فاضلاب مورد مطالعه خطری از لحاظ آلوده شدن خاک به عناصر سنگین در کوتاه ایجاد نمی کنند.