چکیده در این پژوهش اثر دو فاکتور گچ و پساب صنعتی بر گیاه دارویی سیاه دانه بررسی گردید، که به ترتیب فاکتور گچ با چهار سطح و فاکتور پساب صنعتی در پنج سطح به صورت آزمایش فا کتور یل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه باغ گیاهان دارویی بوعلی سینا انجام شد. تاثیر کاربرد توام پساب و گچ بر اجزاء عملکرد گیاه سیاه دانه معنی دار بود و همچنین مشاهده شد ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و وزن خشک ریشه در تیمار سطح سوم گچ و 75 درصد پساب (T3WW75) بیشترین و در تیمار بدون گچ و صفر درصد پساب (T1WW0) کمترین بود، که این ممکن است به دلیل اثر گچ بر بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی خاک بر ارتفاع گیاه، رشد ریشه و اثر افزایشی بر تعداد روزهای به بلوغ رسیدن گیاه سیاه دانه و پر شدن دانه باشد. وزن خشک بوته در تیمار T3WW75 بیشترین و در تیمار T2WW25 کمترین مشاهده گردید که این تیمار از لحاظ آماری با تیمارهای T1WW0 و T3WW25 در یک گروه قرار گرفت.
