قاسم رحیمی

برای انجام این طرح نمونه برداری از اطراف کارخانه سرب آهنگران انجام گرفت. در این مطالعه 6 نمونه مرکب خاک از عمق 0 - 15 سانتیمتری توسط بیلچه در فواصل متفاوت اطراف معدن نمونه برداری شد، برای مقایسه میزان و شدت آلودگی، یک نمونه خاک (نمونه شاهد) از مناطق غیر آلوده (اطراف دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا) نیز جمع آوری شد. این آزمایش در قالب فاکتوریل، طرح بلوک کاملاً تصادفی با 8 تیمار در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل: کود دامی تلقیح شده و بدون تلقیح با کرم خاکی، ورمی کمپوست تلقیح شده و بدون تلقیح با کرم خاکی، کود گیاهی (پوره ی هویج) تلقیح شده و بدون تلقیح با کرم خاکی و نمونه ی شاهد شامل خاک بدون ماده ی آلی و کرم خاکی و یک نمونه بدون ماده ی آلی اما تلقیح شده با کرم خاکی بودند. ماده ی آلی مورد استفاده با نسبت پنجاه درصد، به خاک اضافه شدند. سیصدگرم از نمونه های مرکب خاک مربوط به هر نقطه نمونه برداری را در3 ظروف پلاستیکی ریخته شد که به هریک از ظروف ،12کرم خاکی همراه با تیمار-های مورد نظر اضافه شد. 3،7،14،21،28،42 روز بعد از اضافه کردن کرم خاکی به تیمارها ، پارامترهای: تعداد کوکون، وزن بدن، درصد زنده ماندن مورد بررسی قرار گرفت. پایان روز 42 کرم های خاکی باقی مانده برای آنالیز عناصر سنگین خارج و مورد بررسی قرارگرفتند. سپس غلظت عناصر سنگین در تمام تیمارها با استفاده از دستگاه اسپکترو فتومتر جذب اتمی قرائت شد. در این پژوهش فاکتور تجمع زیستی (BAF) به منظور برآورد فراهمی زیستی عناصر سنگین درکرم های خاکی بررسی شد. نتایج نشان دادکه ارتباط معنی داری بین کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، PH و پارامترهای چرخه زندگی کرم خاکی وجود داشت. بهترین رابطه ی رگرسیونی بین تعداد کوکون و تولیدمثل کرم خاکی با کربن آلی خاک و PH بدست آمد. بیشترین تعداد کوکون و تولیدمثل کرم های خاکی در معرض خاک تیمار شده با کود دامی (به ترتیب 38/19 و 67/24 واحد؟) دیده شد، که می توان به میزان کربن آلی بالا (54/9)، pH مناسب (32/7) این نوع تیمارها و اثرات مواد آلی بر روی ساختمان خاک نسبت داد. بیشترین غلظت فلزات در کرم های خاکی در خاک های آلوده تیمار شده ای یافت شد که بیشترین غلظت فلز را دارا بودند. مقدار فاکتور تجمع زیستی برای تمام فلزات به جز کادمیوم در تمام تیمارها و در بیشتر نقاط نمونه برداری کمتر از یک بدست آمد. نتایج