غلام خداکرمیان

تثبیت نیتروژن بر پایه همزیستی ریزوبیا و لگوم ها پس از فتوسنتز دومین فرآیند بیولوژیکی مهم روی زمین است. برای شناسایی و بررسی تنوع ژنتیکی باکتری های گره زای بادام زمینی، ماش، نخود فرنگی، سویا و شنبلیله در سال های 1397 و 1398 از مزارع 13 استان ایران نمونه برداری و 222 استرین باکتریایی از گره های ریشه گیاهان مزبور جدا و خالص شد. درگام نخست آزمون گره زایی با اضافه کردن سوسپانسیون باکتری خالص به بستر بذور جوانه زده انجام شد. نتایج آزمون گره زایی نشان داد که بیشتر استرین های جدا شده از شنبلیله و نخودفرنگی گره زا بودند اما استرین های جدا شده از سویا، ماش و بادام زمینی دارای این توانایی نبودند. در استرین های سویا، ماش و بادام زمینی ژن های مسئول گره زایی و تثبیت نیتروژن شامل nodC و nifH در آزمون زنجیره ای پلیمراز (PCR) باند دی ان آ تولید نکردند. برای بررسی تنوع ژنتیکی و گروه بندی استرین های باکتریایی جدا شده از گیاهان مورد بررسی از روش rep-PCR استفاده شد. با استفاده از این روش استرین های شنبلیله، نخودفرنگی و سویا در سطح تشابه 70 درصد به ترتیب به هفت، پنج و نُه گروه تقسیم شدند. این آزمون نشان داد که استرین های جدا شده از ماش و بادام زمینی دارای تنوع بسیار بالایی هستند به گونه ای که گروه-بندی آن ها ممکن نبود. بر اساس شکل و رنگ کلنی، الکتروفورز پروتئین های محلول سلولی، توالی 16S rRNA، توالی ژن های خانه داری recA و atpD و ژن های همزیستی nodC و nifH، بیشتر استرین های شنبلیله و نخودفرنگی از گروه ریزوبیا و استرین های سویا از گروه آگروباکتریا بودند. همین نتایج نشان داد که استرین های ماش و بادام-زمینی وابسته به باکتری های اندوفیت غیرهمزیست از چند گروه باکتریایی مختلف هستند. آنالیز فیلوژنتیکی توالی ژن های recA و atpD در استرین های جدا شده از شنبلیله نشان داد که نماینده استرین های شش گروه آنالیز اثر انگشت ژنومی ERIC و BOX در این گیاه (T3، T12، T20، T32، T67 و T78) با Ensifer meliloti USDA 1002T در یک خوشه قرار گرفتند و وابسته به این گونه بودند. استرین T22 (نماینده گروه B آنالیز اثر انگشت ژنومی ERIC و (BOX یک شاخه مستقل را تشکیل داد که از نظر فیلوژنتیکی با E. meliloti USDA 1002T وE. kummerowiae CCBAU 71714T هم فاصله بود که می تواند یک گونه ژنومی در E. meliloti باشد. توالی یابی ژن همزیستی