غلام خداکرمیان

چکیده: درختان میوه هسته دار شامل گیلاس، آلبالو، آلو و گوجه سبز، زردآلو، هلو و شلیل و بادام از جمله محصولات باغی بسیار مهم در اقتصاد کشور و دارای موقعیت خاصی هستند. در استان البرز نیز این محصولات از جایگاه اقتصادی با اهمیتی برخوردار هستند و بر اساس آمار ارائه شده توسط وزارت جهادکشاورزی در سال 1397، سطح زیر کشت این محصولات در استان البرز 7/13652 هکتار بوده است. بیماری سرخشکیدگی و شانکر از جمله بیماری های مهم این درختان است که عوامل قارچی و باکتریایی هر دو می توانند به طور مستقل و یا توأما روی این گیاهان خسارت های شدیدی را ایجاد و حتی می تواند منجر به از بین رفتن کامل آن ها شود. در این پژوهش از درختان میوه هسته دار در استان البرز جهت بررسی عوامل قارچی و باکتریایی ایجادکننده بیماری شانکر و سرخشکیدگی نمونه برداری و جداسازی عوامل قارچی و باکتریایی از بافت های آلوده انجام شد. در مجموع 71 جدایه قارچی و 58 جدایه باکتریایی جداسازی شد. در بین نمونه های قارچی بر اساس بررسی ها مورفولوژیکی 34 جدایه شناسایی گردیدند که مشکوک به ایجاد شانکر بودند و پس از اثبات بیماریزایی 16 جدایه روی درختان میوه هسته دار بیماری زایی نشان دادند که از این میان سه جدایه دارای قدرت بیماری زایی بیشتری بودند و مورد مطالعه مولکولی قرار گرفتند و نواحی ITS2 و 5.8s و ITS1 آن ها و همچنین ژن بتاتوبولین آن ها توالی یابی شد و بر این اساس گونه های Microsphaeropsis olivacea، Allocanariomyces tritici و Neomicrosphaeropsis italica شناسایی شدند که گونه Allocanariomyces tritici برای اولین بار از درختان میوه هسته دار در استان البرز گزارش می شود. علاوه بر نمونه های قارچی، از بافت های آلوده 71 جدایه باکتری به دست آمد که بر اساس آزمون های بیوشیمیایی و ریخت شناسی و آزمون فوق-حساسیت 21 جدایه باکتریایی علائم بیماری زایی را روی میزبآن های هسته دار نشان دادند. پس از انجام آزمون بیماری زایی دو جدایه باکتریایی که بیماری زایی بیشتری نسبت به سایرین داشتند برای انجام بررسی ها مولکولی انتخاب و با بهره گیری از ژن کدکننده ی16SrRNA توالی یابی انجام شد. باکتری های شناسایی شده گونه های Pseudomonas putida و Buttiauxella agrestis بودند. گونه ی B. agrestis نخستین بار از روی درختان میوه هسته دار گزارش می شود و تاکنون گزارشی از جداسازی آن ها ا