غلام خداکرمیان

چکیده: یونجه با نام علمی Medicago sativa مهم ترین گیاه علوفه ای در ایران و بسیاری از نقاط جهان است. این گیاه به دلیل داشتن ارزش غذایی بالا و امکان کاشت در اقلیم-های مختلف به ملکه نباتات علوفه ای مشهور است. سطح زیر کشت سالیانه یونجه درایران حدود 633 هکتار است که از این سطح بیش از 2/5 میلیون تن یونجه تولید می-شود. سطح زیر کشت این محصول در استان همدان بیش از 48 هزار هکتار است. این گیاه در معرض انواع بیماری های قارچی، ویروسی و باکتریایی از جمله لکه قهوه ای یونجه، ویروس موزائیک یونجه و پژمردگی باکتریایی قرار دارد. به دلیل اهمیت محصول یونجه و میزان خسارت بیماری پژمردگی باکتریایی، استفاده از روش های نوین برای کنترل این بیماری ضروری است. این بررسی نیز در همین راستا صورت گرفته است. در این پژوهش در سال 1392 نمونه برداری از مزارع یونجه مناطق مختلف همدان انجام شد و باکتر های اپی فیت و اندوفیت از نمونه ها جداسازی شد. بر مبنای آزمون های بیوشیمیایی و مورفولوژیکی، اغلب استرین های جدا شده به عنوان Bacillus sp.، Xanthomonas sp. و Pseudomonas sp. تشخیص داده شدند. توانایی بازدارندگی استرین های اپی فیت و اندوفیت جدا شده علیه Clavibacter michiganensis subsp. insidiosus در شرایط آزمایشگاه در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار به کار برده شدند. نتایج آزمایشگاهی بر اساس اندازه گیری قطر هاله بازدارنده، نشان داد که استرین ها با هم تفاوت معنی دار داشتند و اغلب آن ها علیه C. m. subsp. insidiosus بازدارنده بودند. در این شرایط استرین های MO31 و MO39 با میانگین قطر هاله 46 میلی متر بیش ترین، و استرین MO45 بدون هاله کم ترین بازدارندگی را نشان دادند. نماینده گروه های آماری استرین های آزمایشگاه در شرایط گلخانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استرین ها از نظر تاثیر روی بیماری، ارتفاع بوته، ارتفاع ریشه، وزن تر ساقه و ریشه و وزن خشک ساقه و ریشه معنی دار بودند. در این شرایط استرین MO8 بیش ترین و استرین MO6 کم ترین اثر را روی فاکتورهای رشدی داشتند. ژن کد کننده 16s rRNA استرین های نماینده با استفاده از آغازگر های اختصاصی به وسیله واکنش زنجیره ای پلی مراز تکثیر و تعیین توالی شدند. نتایج نشان داد که استرین هایی که بیش ترین درصد بازدارندگی در شرایط آزمایشگا