غلام خداکرمیان

بیماری نواری برگ گندم در بهار سال 1395 در برخی از مزارع استان لرستان مشاهده گردید. به منظور جداسازی و بررسی عامل بیماری نواری برگ گندم از مناطق مختلف استان لرستان نمونه برداری صورت گرفت و بعد از کشت نمونه ها روی محیط نوترینت آگار، تعداد 50 استرین از برگ و خوشه گند م های آلوده جدا شد. همه استرین ها قادر به القای واکنش فوق حساسیت روی برگ شمعدانی بوده و شش استرین منتخب بعد از تلقیح مصنوعی قادر به ایجاد علائم آب سوخته روی برگ گیاهچه های گندم، جو و چاودار بودند. برای شناسایی استرین ها از آزمون های فنوتیپی، الکتروفورز پروتئین سلولی در ژل پلی اکریل آمید و روش های مولکولی استفاده گردید. همه استرین ها گرم منفی، هوازی اجباری و دارای کلنی های لعاب دار زرد رنگ بودند. نتایج حاصل از SDS-PAGE تفاوت های قابل توجهی را از نظر تنوع پروتئینی بین استرین ها نشان نداد. بنابراین، تعداد 10 استرین بر اساس مناطق نمونه برداری برای انجام آزمون های فنوتیپی انتخاب شدند. استرین ها اکسیداز منفی، کاتالاز مثبت بودند و از سیستئین گاز H2S تولید کردند. بر اساس آزمون های فنوتیپی، استرین ها بیشترین شباهت را به جنس Xanthomonas نشان دادند. به منظور تایید نتایج روش های فنوتیپی و بیوشیمیایی دو استرین JA27 و JA44 به عنوان نماینده انتخاب و ناحیه 16S rDNA آن ها با جفت آغازگر FD1/RD1 تکثیر و توالی یابی گردید که توالی های به دست آمده 99 درصد شباهت را به Xanthomonas translucens نشان دادند. این استرین ها در درخت فیلوژنتیکی ترسیمی به روش اتصال همسانه و با درجه اعتبارسنجی 1000 بوت استرپ در کنار سایر پاتوارهای X. trnslucens در یک خوشه قرار گرفتند. با توجه به نتایج آزمون بیماری زایی این استرین ها به عنوان X. translucens pv. cerealis تشخیص داده شدند. به منظور تعیین تنوع ژنتیکی از روش rep-PCR و آغازگرهای ERIC و BOX استفاده گردید. آغازگر BOX در سطح تشابه 58 درصد، و آغازگر ERIC در سطح تشابه 64 درصد استرین ها را به سه گروه تقسیم کردند. دندروگرام ترکیبی در سطح تشابه 80 درصد استرین ها را به چهار گروه تقسیم کرد. با توجه به بررسی های انجام شده، عامل بیماری نواری برگ گندم در استان لرستان به عنوان Xanthomonas translucens شناسایی گردید. این باکتری همچنین برای اولین بار به عنوان بیماری بلک چف روی خوشه گندم از ایران گزارش گردید.