غلام خداکرمیان

نخود زراعی با تولید سالیانه حدود نه میلیون تن در دنیا، یکی از منابع عمده پروتئین مصرفی است. بیماری برق زدگی نخود که عامل آن قارچ Ascochyta rabiei است یکی از بیماری های مهم این گیاه است که سبب زیان اقتصادی قابل توجهی می شود. اغلب برای مبارزه با این بیماری از روش های شیمیایی استفاده می شود که از یک طرف گران بودن سموم و بروز مقاومت و از طرف دیگر مخاطرات زیست محیطی را در پی دارد. در مدیریت تلفیقی بیماری های گیاهی یکی از روش ها، کنترل بیولوژیک عامل بیماری توسط باکتری ها است. در این پژوهش برای کنترل بیولوژیک این بیماری، در اردیبهشت ماه 1393 از مزارع همدان، اسدآباد و کنگاور به صورت تصادفی نمونه برداری صورت گرفت و قارچ عامل بیماری جداسازی و براساس ویژگی های ریخت شناسی، به عنوان Ascochyta rabiei شناسایی گردید. سپس 42 استرین باکتری اندوفیت برگ و ساقه نخود، جدا و خالص سازی گردید. برای مقایسه و انتخاب نماینده، پروتئین محلول سلولی استرین ها استخراج و در ژل آکریل آمید 12 درصد الکتروفورز شد. با توجه به الگوی پروتئین، 17 استرین به عنوان نماینده انتخاب و عدم بیماری زایی باکتری های انتخاب شده به اثبات رسید. آزمون بازدارندگی از رشد قارچ A. rabiei توسط استرین های انتخاب شده ، در آزمایشگاه به روش کشت متقابل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت . در مرحله آزمایشگاه هفت استرین ZS1 ،ZS3 ، ZS5، ZS8، ZS9، ZS12 و ZS15 با بیشترین درصد بازدارندگی به عنوان بهترین جدایه ها برای بررسی بیشتردر گلخانه انتخاب شدند. نتایج بررسی های فنوتیپی نشان داد که استرین های ZS1، ZS5، ZS9 و ZS8 متعلق به جنس Bacillus، استرین های ZS3 و ZS12 متعلق به جنس Pseudomonas و استرین ZS15 متعلق به جنس Enterobacter هستند. این هفت استرین برای بررسی توانایی بیوکنترلی در گلخانه در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت و مقایسه میانگین داده های بدست آمده نشان داد که بین داده ها تفاوت معنی دار وجود دارد. در بررسی های آزمایشگاهی استرین ZS1 با 54/73 درصد بیشترین درصد بازدارندگی علیه Ascochyta rabiei را نشان داد و نتایج بررسی گلخانه ای اثر استرین ها بر رشد بوته های نخود نشان داد که در مجموع استرین ZS1 بیشترین تاثیر را در کنترل بیماری دارد. توالی ژن کد کننده 16S rRNA از استرین های ZS1 و ZS15 با