غلام خداکرمیان

چکیده: بیماری پژمردگی باکتریایی گوجه فرنگی ناشی از Ralstonia solanacearum یکی از بیماری های مهم این محصول است که از مناطق مختلف ایران گزارش شده است. بر اساس گزارش های موجود این بیماری در ایران توسط نژاد 3 ( بیووار2) باکتری ایجاد می شود. در این پژوهش در بهار و تابستان سال 1392 نمونه های گوجه-فرنگی آلوده به بیماری پژمردگی از مزارع مختلف استان همدان گردآوری و باکتری عامل بیماری جداسازی شد. تعداد 93 استرین باکتری از خاک ناحیه ریزوسفر بوته های سالم گوجه فرنگی با استفاده از روش رقیق سازی و کشت روی محیط آگار و King’s B جداسازی شدند. ابتدا آزمایش تاثیر باکتری های ریزوسفر روی میزان جوانه زنی بذر گوجه فرنگی به منظور انتخاب باکتری های محرک رشد به روش آغشته سازی بذر گوجه فرنگی و کشت روی کاغذ صافی انجام شد. در این آزمایش 37 استرین باعث تحریک جوانه زنی بذر و القای رشد گوجه فرنگی شدند. در یک آزمایش دیگر اثر آنتاگونیستی استرین های جدا شده بر اساس توانایی آن ها در جلوگیری از رشد بیمارگر با استفاده از آزمون کشت سه نقطه ای و اندازه گیری هاله بازدارنده در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تعداد 57 استرین بازدارنده بودند که در این میان استرین های SH22، SH16، SH13و SH1 در شرایط آزمایشگاهی به ترتیب با میانگین قطر هاله 35/8، 22/8، 57/7 و 49/7 میلی متر دارای بیشترین اثر بازدارنده بودند و در مقابل استرین های SH4و SH5 دارای کمترین اثر بازدارندگی بودند. از بین استرین های مورد بررسی برمبنای نتیجه آزمایش بازدارندگی در شرایط آزمایشگاه و الگوی پروتئین های الکتروفورز شده محلول سلولی، تعداد شش استرین به عنوان نماینده انتخاب و ویژگی های فنوتیپی آن ها تعیین شد. بر این اساس استرین های SH22،SH16 به عنوان Bacillus sp.، SH13 و SH1 به عنوان Pseudomonas sp.، SH4 به عنوان Rhizobium sp. و SH5 به عنوانsp. Burkholderia تشخیص داده شدند. بررسی های گلخانه ای روی گوجه فرنگی به روش آغشته سازی ریشه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. پس از گذشت سه ماه فاکتورهای طول بوته، وزن تر و وزن خشک ساقه و ریشه و شدت بیماری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد اکثر تیمارهای مورد بررسی در سطح 1% دارای تفاوت معنی دار بودند. در شرایط گلخانه استرین های SH4 (Rhizobium sp.) با میزان 56 در