بی سوادی محصول عوامل و موانع متعددی است که بدون شناخت دقیق آنها نمی توان راهکارهای مناسبی برای حل آن ارائه داد. از این رو هدف پژوهش حاضر شناسایی علل و موانع سوادآموزی و ارائه راهکار برای جذب و نگهداری بی سوادان و نوسوادان در فرآیند سوادآموزی است. در این پژوهش رویکرد ترکیبی اتخاذ گردید. به این صورت که ابتدا با استفاده از رویکرد کیفی، دو جلسه مصاحبه جمعی و مصاحبه فردی با 23 مشارکت کننده، داده های کیفی جمع آوری شد. سپس گام های کمی پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیل عامل اکتشافی انجام شد. مشارکت کنندگان در مصاحبه جمعی کارشناسان سوادآموزی اداره کل استان همدان بودند و در مصاحبه های فردی 18 نفر از افراد موفق سوادآموزی و 5 نفر از افراد ترک تحصیل کننده در مصاحبه ها مشارکت داشتند. در بخش کمی ابزار جمع آوری اطلاعات دو پرسشنامه محقق ساخته مربوط به موانع سوادآموزی و راهکارهای جذب و نگهداشت سوادآموزان بودند و جامعه آماری هر دو پرسشنامه 230 نفر از کارشناسان و آموزش دهندگان سوادآموزی بودند که به صورت کل شماری انتخاب شدند. داده های کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون و داده های کمی با استفاده از روش آمار توصیفی، آزمون T تک نمونه ای و تحلیل عامل اکتشافی تجزیه و تحلیل شدند. تلفیق نتایج مراحل کمی و کیفی نشان دادند که عوامل فردی، خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی، ساختاری و برنامه درسی و آموزشی مانع جذب سوادآموزان به فرآیند تحصیل هستند و با راهکارهای انگیزشی، خانوادگی، فرهنگی، تغییر شیوه های شناسایی و جذب سوادآموزان، اصلاح ساختار رسمی سوادآموزی، تقویت نقش اموزشیاران،تنوع دهی به شیوه های ارائه آموزش، تقویت مواد و منابع یادگیری و بازنگری در شیوه های جذب می توان فرآیند جذب سوادآموزان را تقویت و نگهداشت آنها در نظام آموزشی را افزایش داد. در این پژوهش با توجه به نتایج به دست آمده، راهکارها و پیشنهادهای کاربردی ارائه شده است.
