فرهاد سراجی

. دانشیار برنامه ریزی درسی، دانشگاه بوعلی سینا، fseraji@basu.ac.ir چکیده موک ها در سال های اخیر مورد توجه دست اندرکاران آموزشی، سیاستگذاران و برنامه ریزان بوده است. آنها با ویژگی های باز، آنلاین و انبوه بودن از حیث تسهیل دسترسی به آموزش، افق های تازه ای در عرصه آموزش عالی، یادگیری مادام العمر و توسعه-حرفه ای گشوده اند؛ لیکن کیفیت آموزشی آنها با چالش های مهمی روبرو است. هدف این پژوهش شناسایی معیارهای لازم برای ارزیابی موک هاست. برای این منظور ابتدا با استفاده از روش مرور نظام مند با کلید واژه های «کیفیت آموزشی موک»، «عوامل موفقیت در موک» و«فرصت های موک ها» در پایگاه داده های ساینس دایرکت، اشپرینگر، وایلی، گوگل اسکولار، اریک به مدت سه ماه جستجو صورت گرفت و پس از پالایش منابع بازیابی شده بر اساس بررسی عنوان، چکیده و متن اصلی 19 مقاله معتبر برای تحلیل انتخاب شد و معیارهای کیفیت آموزشی موک ها از آنها استخراج گردید و در گام دوم پژوهش با استفاده روش دلفی فهرست معیارهای شناسایی شده به 20 نفر از افراد خبره ارائه شد و با استفاده ضرایب توافق، داده ها تحلیل شد. نتایج نشان داد که 20 شاخص مورد توافق خبرگان است که این ملاک ها را می توان به سه دسته «کیفیت محتوا و منابع یادگیری و دسترسی به آن»، «تنوع و تناسب فعالیت های یادگیری»، و «نظام پشتیبانی از یادگیرنده» طبقه بندی نمود. با توجه به این یافته ها پیشنهادهایی برای طراحان و تولیدکنندگان و پزوهشگران آینده این حوزه ارائه شده است.