چکیده : قانون اساسی نوشته شده است تا حقوق و آزادی‌های ملت را تبیین و تضمین نماید و همچنین، حدود قدرت سیاسی و نوع و ساختار قوای حاکمه را مشخص کند. در موارد متعددی دیده شده است که ماده یا موادی از قانون اساسی به صورت اجرانشده باقی مانده است. این موضوع چالش‌های فراوانی را در نظام سیاسی به وجود می‌آورد. نظریه‌ی عدم اجرا نام یک دکترین حقوق عمومی است که به بررسی مبانی نظری و علل اجرا نشدن قانون اساسی می‌پردازد. اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که به آموزشوپرورش رایگان اشاره دارد، به عنوان مطالعه‌ی موردی این نظریه، به بحث گذاشته شده است. پرسش اصلی این پژوهش این است که مهم‌ترین علل عدم اجرای اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چه می‌باشند. این پژوهش از نوع بنیادین است و با روش توصیفی_تحلیلی و از طریق فیش برداری از منابع موجود در کتابخانه، استفاده از اسناد و سایت‌های معتبر اینترنتی و مقالات علمی و تجزیه و تحلیل داده‌های به دست آمده از طریق آن‌ها انجام شده است. پژوهش پیش‌رو به دنبال تحقق این هدف است که ضمن شناساندن مفهوم مزبور، راهکاری جهت رفع معضل عدم اجرای اصول اجرانشده قانون اساسی به‌ویژه اصل ۳۰ ارائه دهد تا کارآمدی قانون اساسی به‌عنوان عالی‌ترین سند حقوقی تضمین شود و همچنین بحران فقدان آموزشوپرورش رایگان که یکی از حیاتی‌ترین و چالش‌برانگیزترین مشکلات نظام آموزشی ایران هست برای همیشه حل شود. این پژوهش نشان داد که مفهوم عدم اجرا در مورد قانون اساسی به معنای ترک و اغفال آشکار و عامدانه‌ی مقامات سیاسی کشور نسبت به قانون اساسی است و برای تحقق اصل سی‌ام قانون اساسی در ایران، باید سه عامل عدالت آموزشی، بودجه‌ی آموزشوپرورش و منابع انسانی نظام مزبور مورد توجه قرار بگیرند و معضلات ناشی از اشکالات در عوامل مذکور حل شود تا اصل سی‌ام قانون اساسی را بتوان اجرا کرد.
