فردین مرادخانی

چکیده : تغییر نظام های انتخاباتی یکی از راهکارهای کلیدی جهت حل مشکلات پارلمان های مختلف می باشد. در این پژوهش به این سوال پاسخ می دهیم که آیا سیستم انتخاباتی کنونی برای دستیابی به "اهداف" معینی طراحی شده است؟ و آیا روش های انتخاباتی وجود دارند که بتوانند هم زمان مولفه های نمایندگی، کارآیی و تناسب جمعیتی را با رعایت اصول قانون اساسی را در خود داشته باشند؟ برای پاسخ به این سوالات ابتدا به بیان ایرادات روش کنونی انتخابات و پارلمان ایجاد شده از طریق آن پرداخته و سپس به معرفی سیستم های انتخاباتی تخصص محور و بیان آرا و فرمول های مختلف توزیع یا تبدیل آرا به کرسی ها ی پارلمان در این روش ها پرداخته و مزایا و معایب هر یک را بر می شماریم. از مهمترین مولفه هایی که برای بررسی یک پارلمان استفاده می شود بحث نماینده بودن و توزیع مناسب و عادلانه نمایندگی در جامعه و دیگری بحث کارایی که رابطه مستقیمی با اندازه پارلمان و متخصصین عضو پارلمان دارد است که نتیجه آن پارلمانی خواهد بود که دارای سرعت عمل در تصمیم گیری و نظارت است، فارغ از هرگونه انحصارطلبی و ایجاد موقعیت تعارض منافع مانند انحصارطلبی که در حوزه هایی مانند درمان وجود دارد که در این پژوهش به بررسی آن می پردازیم. پارلمان نمونه ای از یک جامعه است که تاکنون عوامل تعیین کننده اندازه "نمونه نمایندگی" مورد مطالعه کمی قرار گرفته است. انتخاب تعداد کرسی های یک مجلس قانون گذاری یک اقدام متعادل کننده بین کارایی و نمایندگی است. یکی از مولفه های مهم برای رسیدن به کارایی مطلوب داشتن نفرات کافی با تخصص های لازم برای انجام وظایف یک گروه است و در صورت کمبود نفرات و در پی آن تخصص های لازم مطمئنا به کارایی مطلوب نخواهد رسید. همچنین هر چه مجمع بزرگتر باشد، تناسب آرا با کرسی ها بیشتر، تعداد احزاب نماینده بیشتر و نمایندگان گروه هایی که در غیر این صورت کمتر حضور داشتند، بیشتر می شود و این از اصول دموکراسی است. حال از این منظر شرایط مجلس شورای اسلامی ایران در مقایسه با کشورهای دیگر چگونه بوده و آیا انجام هم زمان دو وظیفه مهم قانون گذاری و نظارت در اصول 71 و 76 قانون اساسی با این نفرات باعث استفاده بیش از حد از اصل 85 قانون اساسی نشده است؟ یکی از حوزه هایی که نیاز به این راهکار دارد مجلس شورای اسلامی است که مهمترین وظیفه آن قانون گذاری می باشد. در این ا