حقوق عمومی دانشی مدرن و جدیدی است که به بررسی میان رابطه مردم با دولت می پردازد و آن از جهت که موجبات تحدید قدرت را فراهم می آورد حائز اهمیت است. آخوند خراسانی و شاگردانش از برجسته ترین مجتهدان دوره مشروطیت بودند که تاملاتی در وقایع مستحدثه داشتند و تلاش داشتند که با استنباط خویش ،تکلیف شرع را با این وقایع مشخص نمایند و با ارائه نظریات خویش پیوندی میان فقه و سیاست و مشروطیت برقرار کنند. آن ها با بررسی این مفاهیم با نگرش فقهی خود و احیاء حقوق مردم به عنوان نمایندگان سنت نقش مهمی در تجددخواهی و شکل گیری تمدن جدید داشتند. در پایان نامه پیش رو به دنبال پاسخ به این سوال اصلی هستیم که در دیدگاه فقیهان مشروطه خواه ، مردم در چه حوزه هایی می توانند نقش داشته باشند؟ نتایج این تحقیق نشان می دهد در منظومه فکری این علما، مردم دارای جایگاه خاصی و ویژه بودند؛ مبنا و معیار تمام مفاهیم بیان شده از سوی این علما، مردم بودند. این مردمند موجب مشروعیت حکومت می شوند، اساس پارلمان بر رای مردم استوار است و قانون نیز برای حفظ حقوق مردم است؛ در جامعه ی مردم سالار ، همه برابرند و در پرتو قانون آزادند. این عقاید علما در آن برهه حساس خود امری بدیعی بود که در این نوشتار به آن پرداخته شد. در این پژوهش که از نوع بنیادی می باشد تلاش شده است که با روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای ، اینترنتی و مطالعه اسناد انقلاب مشروطه، جایگاه حقوقی مردم را در این نظریات بیابیم و مورد بررسی قرار دهیم تا بدین وسیله گام کوچکی در راستای تکوین دانش حقوق عمومی در کشور برداشته شود.
