حقوق عمومی دانشی است که به بررسی رابطه میان فرد و ودولت می پردازد و از آن جهت که موجبات تحدید قدرت حاکم را فراهم می آورد، حائز اهمیت است. دانش حقوق در ایران، هم چون سایر تحولات، در عصر مشروطه بنیان نهاده شد. اندیشمندان این دوره با تأملاتی که در خصوص مفاهیم مستحدثه داشته اند، در راستای تکوین علوم مختلف از جمله علم حقوق گام برداشته اند. در این بین، نقش فقهای حامی مشروطه از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چراکه ایشان با تکیه بر سنت از پیش موجود جامعه ایرانی-اسلامی به اندیشه ورزی در این خصوص پرداخته اند و تأثیری به مراتب بیشتر از سایر اندیشمندان داشته اند. در میان فقهای حامی مشروطه، میرزا محمدحسین نائینی غروی با تدوین رساله ای تحت عنوان «تنبیه الامه و تنزیه المله»، مهم ترین رساله را در باب مفاهیم اصلی حقوق عمومی و اصول حکومت داری اسلامی فراهم آورده است. اصلی ترین مفاهیم حقوق عمومی عبارت اند از حکومت، قانون اساسی، مجلس، نمایندگی، قانون، حق، آزادی و برابری؛ که به دقت در اندیشه نائینی مورد بررسی قرار گرفته اند. در پژوهش حاضر که از نوع بنیادی می باشد، تلاش شده است که به روش توصیفی-تحلیلی و تاریخی، و با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای، اینترنتی و مطالعه اسناد، مفاهیم مذکور را در اندیشه نائینی و سایر اندیشمندان عصر مشروطه مورد بررسی قرار دهیم تا با تدوین منظومه ای جامع از این مفاهیم، گامی در راستای تکوین دانش حقوق عمومی در ایران برداشته شود.
