ارتکاب جرم به معنای انجام عملی است که مخالف با قوانین جاری جامعه بوده و با قصد و آگاهی کامل صورت می‌گیرد، که در نتیجه فرد مرتکب را در معرض مسؤولیت کیفری قرار می‌دهد. مسؤولیت کیفری به معنای انتساب فعل یا عدم انجام فعل است که قانون‌گذار آن را به عنوان جرم شناخته و برای آن مجازات قانونی تعیین کرده است. موانع مسؤولیت کیفری به شرایط عینی و شخصی اطلاق می‌شود که به عمل مجرمانه، جنبه موجه یا قانونی می‌دهند و به همین علت موجب رفع مسؤولیت کیفری از فرد مرتکب می‌گردند، موانع شخصی مسؤولیت کیفری( عوامل رافع مسئولیت کیفری) به شرایط شخصی و ذهنی مانند (جنون، صغر، اجبار، اظطرار، مستی، و سایر علل زوارل اراده) در مرتکب گفته می‌شود که به رغم وقوع جرم، موجب رفع مسؤولیت کیفری از فاعل آن می‌شوند، اما مسئولیت مدنی جرم همچنان پا برجا باقی می‌ماند. از سوی دیگر موانع عینی( علل موجهه جرم، اسباب اباحه، عوامل توجیه کننده جرم) مانند حکم قانون، امر آمر قانونی، دفاع مشروع، حالت ضرورت و رضایت مواردی است که در صورت وجود و اثبات شرایط آن باعث صلب مسئولیت کیفری وهمچنین مسئولیت مدنی می‌گردد. در نوشتار حاضر با توجه به همه ارکان و ابعاد موضوع به بررسی قوانین کشور ایران و افغانستان پرداخته و هر یک از موارد را به صورت تطبیقی و تلفیقی مورد بحث و بررسی صورت گرفته است. با و جود تفاوت های لفظی و ادبی موانع مسئولیت کیفری در قوانین دو کشور از تشابهات زیادی بر خور دار است، اما در بعضی موارد مانند اشتباه که در کد جزای افغانستان از آن به عنوان خطا یاد شده است و جنون تفاوت های نیز قابل مشاهده و مباحثه می‌باشد که در این پژوهش به آن پرداخته شده است.
