فریدون جعفری

یکی از موضوعات نسبتاً بدیع که در جامعه شناسی جنایی مطرح شده، «عوام گرایی کیفری» یا «پوپولیسم کیفری» است. پوپولیسم از کلمهPeuple فرانسه آمده است. در فرانسه ترجمه کلمه مردم، پوپل است و در انگلیسی people پیپل، و پیپلیسم، اصالت مردم است یعنی هرچه مردم گویند، یعنی دنبال مرم رفتن، به دنبال رضایت عامه رفتن این واژه را به عامه گرایی و بعضاً عوام فریبی نیز ترجمه کرده اند. یعنی فرد پیپیلسم به دنبال کاری است که مردم از آن کار خوششان می آید و منطبق بر رأی و نظر مردم است. برای واژه پوپولیسم می توان واژه عوام گرایی را نیز به کار برد. در واقع سیاست جنایی عوام گرا در مقابل سیاست جنایی واقعیت گرا یا سیاست جنایی سنجیده – عقلانی به کار برده می شود. سیاست جنایی عوام دارد و در واقع یک سیاست جنایی روزمره زده است و به طور قطعی به فشار های ناشی از یک واقعه مجرمانه خاص یا ناشی از نهادهای سیاسی – گرا به جای پیروی از نتایج مطالعات و تحقیقات، بیشتر حت تاثیر ملاحظات سیاسی دستگاه های متولی امنیت یعنی ضابطان دادگستری و ... قرار حزبی خاص حاکم پاسخ می دهد. گسترش اعتیاد به مواد مخدر در ایران دردهه ی 1960 از یکسو منجر به فشارهایی از طرف مراجع بین المللی و از طرف دیگر فشار افکار عمومی وحشت زده و زوم کردن رسانه ها شده بود فلذا دولت ایران را به سمت اتخاذ سیاست جنایی فورس ماژور و شدیدتری در مقابل قاچاق مواد مخدر هدایت کرد. متاسفانه دستگاه قضایی کشور ما در طول سالیان متمادی آهنگ یکنواختی نداشته است. به گونه ای که مثلا در سال 1290ه.ش مواد مخدر در ایران تابع نظام حقوقی نبوده و به عنوان کالای مجاز مورد خرید و فروش قرار می گرفته. از سال 1289 که دولت به فکر تنظیم قوانین مصوب نمود، ابتدا با جزای نقدی به مبارزه با این جرم خطرناک پرداخت. اما کم کم با افزایش فشار افکار عمومی و گروه های اجتماعی و با افزایش اعتیاد در میان مردم دستگاه قضا برای اولین بار در سال 1338 ه.ش دست به کار عجیبی زد و با تعیین مجازات اعدام، مبارزه با مواد مخدر را وارد مرحله ی جدیدی کرد. و اکنون با اصلاحاتی که در 1389/5/9 در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 76 مجمع تشخیص مصلحت نظام صورت گرفته، برای بیش از سی گرم هروئین، مرفین، کوکائین و مشتقات آن مجازات اعدام در نظر گرفته شده است. فلذا هرساله ، گروهی از خانوادههای محکومان به اعدام، که