فرشاد دشتی

چکیده: سلنیوم عنصری ریز مغذی با خواص آنتی اکسیدانی، ضدسرطانی و ضدمیکروبی است که برای سلامت انسان و حیوانات ضروری می باشد، در حالیکه برای گیاهان عالی ضروری شناخته نشده است. جهت مصرف بهینه ی این عنصرراستراتژی های مکمل مختلفی ، از جمله غنی سازی سبزیجات خوراکی رواج پیدا کرده اند.شاهی یا تره تیزک از سبزی های بومی و پرمصرف در ایران است که با وجود سابقه ی کشت و کار طولانی کمتر مورد تحقیق قرار گرفته است. در این پژوهش تاثیر سلنیوم از طریق اضافه کردن به محلول هوگلند به صورت سلنات سدیم در غلظت های 5/2، 5 و 10 میکرومولار و سلنیت سدیم در غلظت های 5، 10 و 20 میکرومولار بر عملکرد، تجمع نیترات و برخی صفات رشدی و فیتوشیمیایی شاهی در شرایط کشت بدون خاک در گلخانه تحقیقاتی و آزمایشگاه گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش به صورت یک طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و با هفت تیمار انجام گرفت. نتایج نشان داد سلنیوم باعث بهبود وزن تر و خشک اندام هوایی، تعداد برگ، سطح برگ و بیوماس کل در تیمار 10 میکرومولار سلنیت سدیم و بهبود وزن تر و خشک ریشه در تیمار 5 میکرومولار سلنات سدیم گردید. مقادیر کلروفیل کل، a و b ، در تیمار 10 میکرومولار سلنیت سدیم بالاترین غلظت را نشان دادند. بیشترین مقدار کارتنوئید مربوط به تیمار 5/2 میکرومولارسلنات سدیم بود.بیشترین مقدار فتوسنتز، هدایت روزنه ای و تعرق در تیمار 10 میکرومولار سلنیت سدیم همراه با سلنات سدیم 10 میکرو مولار و بیش ترین میزان کارایی مصرف آب در تیمار شاهد به دست آمد. تیمارهای مختلف سلنیوم باعث افزایش غلظت فنل، فلاونویید و ظرفیت آنتی اکسیدانی نسبت به عدم تیماردهی گردید که بالاترین غلظت آن مربوط به تیمار 10 میکرومولار سلنیت سدیم بود. بیش ترین محتوای سلنیوم در برگ شاهی با تیمار 20 میکرومولار سلنیت سدیم و 10 میکرومولار سلنات سدیم به دست آمد که منجر به افزایش حدود سه برابری محتوای سلنیم نسبت به گیاهان شاهد گردید.به طور کلی غلظت های مختلف منابع سلنیوم منجر به کاهش سطح نیترات گردید.بیشترین میزان کاهش نیترات به میزان حدود 57 درصد در تیمار 5 میکرومولار سلنات سدیم دیده شد.