فرشاد دشتی

اسفناج یکی از سبزی های مهم برگی در جیره غذایی انسان می باشد که مصرف روزانه داشته و استعداد ژنتیکی زیادی در تجمع نیترات دارد و از این طریق مقداری نیترات وارد بدن انسان میشود. غلظت نیترات در اسفناج به فعالیت زیستی، میزان و نوع کودهای نیتروژنی مصرفی، دما، زمان برداشت اسفناج و مخصوصاً به کیفیت و شدت نور بستگی دارد؛ بطوریکه با تغییر کیفیت و شدت نور فرآیند های بیوشیمیایی گیاه تغییر یافته و غلظت نیترات ممکن است تغییر یابد. به منظور ارزیابی اثر دو فاکتور نور و طول دوره ی تابش نور ال ای دی بر ویژگی های رشدی و بیوشیمیایی اسفناج رقم ویروفلای، تحقیقی در محل گلخانه دانشگاه بوعلی سینا همدان به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول کیفیت نور در پنج سطح شامل: بدون نورتکمیلی (شاهد)، نور قرمز، ترکیب 50% نور قرمز 50% نور آبی، ترکیب 67% نور قرمز 33% نور آبی و ترکیب 83% نور قرمز و 17% نور آبی با شدت حدود 150 میکرو مول بر متر مربع در ثانیه و فاکتور دوم طول دوره تابش نور در چهار سطح شامل: یک، دو، سه و چهار روز بود که در مرحله ی 5 برگی، قبل از برداشت اسفناج تیمارهای نور تکمیلی بهصورت مداوم در طی روز اعمال شد. تیمارهای نور مختلف ال ای دی روی برخی ویژگی های رشدی و اکثر صفات بیوشیمیایی گیاه اسفناج تأثیر گذاشت. بیشترین غلظت نیترات برگ، دم برگ، ساقه در تیمار شاهد و کمترین میزان نیترات در تیمارهای 83% قرمز 17% آبی و 67% قرمز 33% آبی مشاهده شد که نشان دهنده ی تاثیر نور ترکیبی با نسبت قرمز بالاتر در کاهش تجمع نیترات در اندام های اسفناج شد. ترکیب نور قرمز و آبی 50% و 67% قرمز 33% آبی بیش ترین تأثیر را در افزایش میزان کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنویید کل، فلاونویید کل، ویتامین ث و غلظت پروتئین های محلول داشتند. بیش ترین میزان نیتروژن کل در تیمار نوری 50% قرمز و آبی مشاهده شد، تیمار 67% قرمز 33% آبی باعث افزایش میزان فنل کل و فعالیت آنتی اکسیدانی شد. غلظت کربوهیدرات های محلول و فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در تیمارهای نوری 67% قرمز 33% آبی و 83% قرمز 17% آبی بیش ترین میزان بود. به نظر می رسد کیفیت نور با ترکیب 83% قرمز 17% آبی و 67% قرمز 33% آبی تاثیر مثبت بر خیلی از صفات داشت. افزایش تعداد روزهای نوردهی تکمیلی باعث کاهش بیش از 50 درصدی نیترات برگ شد به