این پژوهش به بررسی مفهوم نشوز و عدم تمکین زوجه در چارچوب روابط زناشویی پرداخته است. در حقوق و فقه اسلامی، نشوز به معنای نافرمانی و عدم تمکین زن از همسر خود است که می‌تواند زمینه‌ساز چالش‌های بسیاری در روابط زناشویی شود. این تحقیق نشان می‌دهد که نشوز نه تنها باعث تزلزل در روابط خانوادگی می‌شود، بلکه پیامدهای گسترده‌ای از جمله فشارهای روانی، حقوقی و اجتماعی بر زنان وارد می‌کند. نشوز به عنوان عاملی در برچسب‌زنی اجتماعی و ایجاد انگ‌های منفی علیه زنان شناخته شده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی و رویکرد پدیدارشناسی تفسیری به تحلیل تجربیات زنان در شرف طلاق پرداخته و مسائل پیچیده‌ای همچون عدم تمکین خاص و عام، و فشارهای ناشی از نادیده‌گرفتن حقوق زنان را بررسی کرده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که عدم تمکین و نشوز تحت تأثیر شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی قرار دارد و برای کاهش آسیب‌های آن در جامعه، باید حمایت‌های بیشتری از زنان صورت گیرد. با تشکیل خانواده، حقوق و وظایف مختلف میان زوجین برقرار می‌شود که برای صیانت از نهاد خانواده، ضمانت‌های اجرایی متنوعی از جمله مدنی و جزایی وجود دارد. از طرفی در قانون و فقه ما، برای حفظ کیان خانواده، ضمانت اجرایی تحت عنوان نشوز در نظر گرفته شده است. نشوز، که به معنای عدم تمکین زن از همسر است، تحت تأثیر عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی، زمانی و مکانی قرار دارد و منجر به برچسب‌زنی اجتماعی و فشارهای روانی و حقوقی بر زنان می‌شود. به همین جهت این پژوهش، به بررسی تجربه زیسته زنان ناشزه شهر همدان می پردازد. برای این منظور، پژوهش حاضر از روش پدیدارشناسی تفسیری بهره برده و با انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با زنان در شرف طلاق در شهر همدان، به تحلیل عمیقی از این پدیده پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که زنان ناشزه با مسائلی مانند عدم تمکین عام و خاص، برداشت‌های نادرست از مفهوم نشوز و آسیب‌های فردی و اجتماعی مواجه هستند. این تجربیات موجب ایجاد خودانعکاسی مثبت و منفی در زنان و همچنین بروز مشکلات اقتصادی و اجتماعی ناشی از انگ‌زنی و اختلالات ساختاری می‌شود. این مشکلات بر وضعیت روانی و اجتماعی زنان تأثیر مستقیم داشته و باعث پیچیدگی بیشتر در روابط زناشویی آن‌ها می‌گردد. یافته‌ها نشان می‌دهد که درک نادرست از نشوز، زنان ناشزه را در چرخه‌ای از مشکلات قرار می‌دهد که تأثیرات منفی بر زندگی فردی و اجتماعی آنان دارد، و حمایت‌های اجتماعی برای این زنان ضروری است.
