دوستمراد ظفری

چکیده: امروزه با افزایش کشت خیار در گلخانه ها و مزارع کشاورزی، آلودگی های فراوانی در سطح مناطق کشت خیار به نماتد مولد گره ریشه مشاهده می شود. اهمیت غذایی و افزایش سطح کشت ، لزوم تحقیق در زمینه کنترل این بیماری بدون استفاده از سموم شیمیایی به منظور حفظ محیط زیست را نشان می دهد. در این پژوهش اثر سه گونه/جدایه قارچ تریکودرما به همراه گوگرد آلی جهت کنترل بیماری نماتد مولد گره ریشه روی گیاه خیار رقم حساس نگین در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور طی بازدیدهای مکرر از گلخانه های خیار آلوده به نماتد ریشه گرهی، نمونه برداری انجام شد. پس از خالص سازی و تکثیر نماتد و بر اساس ویژگی های ریخت شناختی و ریخت سنجی لارو سن دوم و شبکه کوتیکولی انتهایی بدن نماتد ماده بالغ،گونه نماتد جداسازی شده Meloidogyne javanic تشخیص داده شد. همچنین جهت جداسازی و شناسایی گونه های تریکودرما از مزارع مختلف شهرستان رزن نمونه برداری انجام شد. بر اساس مشخصات ریخت شناختی و شناسایی مولکولی در واکنش زنجیره ای پلی مراز (PCR) سه گونه تریکودرما شامل Trichoderma crassum،T. harzianum و T. afroharzianum تشخیص داده شد. آزمایشات در دو مرحله شامل شرایط آزمایشگاه و شرایط گلخانه انجام شد. در بررسی آزمایشگاهی اثر متقابل M. javanicaگوگرد آلی و گونه های قارچ تریکودرما (عصاره ی قارچها در سه غلظت پایه، 1/0 و 01/0) در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در پنج تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج بررسی آزمایشگاهی نشان داد پس از گذشت 72 ساعت گونه T. crassum در غلظت پایه، با میزان 3/83 درصد بیشترین تاثیر را در مرگ و میر لاروهای سن دو نماتد M. javanica نشان داد. گوگرد آلی نیز بعد از گذشت 72 ساعت منجربه مرگ و میر 3/46 درصد از لاروها گردید. همچنین بین غلظت های مختلف گونه های تریکودرما و زمان های مختلف (24، 48 و 72 ساعت) اختلاف معنی دار وجود داشت که نشان داد استفاده از هر سه گونه قارچ انتخاب شده و گوگرد در غلظت پایه و پس از گذشت 72 ساعت، تاثیر بهتری در کنترل لاروهای سن دو نماتد M. javanica داشت. همچنین گونه T. crassum در غلظت پایه پس از گذشت هشت روز با میزان 1/63 درصد بیشترین تاثیر را در بازدارندگی تفریخ تخم ها نشان داد. کاربرد تلفیقی غلظت پایه از گونه های تریکودرما و گوگرد تاثیر بهتری در بازدارندگی از تفریخ تخم ه