دوستمراد ظفری

بسیاری از گونه های تریکودرما که در کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرند، منابع غنی از ترکیبات فعال زیستی از جمله ترکیبات آلی فرار (VOCs) هستند. اثرات مفید گونه های تریکودرما بر رشد و یا کاهش تنش های زنده و غیرزنده در گیاهان ممکن است نتیجه ای از تاثیر این ترکیبات بر بیمارگرهای گیاهی یا تاثیر آن ها بر گیاهان باشند. هدف کلی این پژوهش، بررسی کارایی احتمالی ترکیبات آلی فرار گونه هایی از تریکودرما برای افزایش رشد و کاهش اثر برخی تنش های زنده و غیرزنده در گیاهان بود. برای این منظور، دو هدف اختصاصی بررسی کارایی ترکیبات آلی فرار تریکودرما در تعامل مستقیم با بیمارگر Botrytis cinerea و بررسی کارایی ترکیبات آلی فرار تریکودرما در تعامل مستقیم با گیاه مدل آرابیدوپسیس در نظر گرفته شد. در فصل دوم این پژوهش، اثر ترکیبات آلی فرار Trichoderma asperellum بر بیمارگرB. cinerea و امکان کنترل پوسیدگی خاکستری پس از برداشت میوه ی توت فرنگی مورد بررسی قرار گرفت. کاهش معنی داری (01/0p <) در قطر پرگنه، درصد جوانه زنی کنیدیوم و طول لوله های تندشی B. cinerea در تیمارهای درمعرض ترکیبات آلی فرار کشت پنج روزه ی T. asperellum نسبت به شاهد مشاهده شد. ترکیبات آلی فرار تولید شده از محیط کشت های پنج روزه ی T. asperellum، وقوع و شدت بیماری پوسیدگی خاکستری میوه ی توت فرنگی را نیز به میزان معنی داری (01/0p <) کاهش دادند. روش ریزاستخراج فاز جامد همراه با کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی (SPME-GC-MS)، برای بررسی الگوی ترکیبات آلی فرار T. asperellum مورد استفاده قرار گرفت. با مقایسه ی طیف جرمی با ترکیبات استاندارد موجود در پایگاه داده های کتابخانه ی NIST/EPA/NIH (NIST05) و تفسیر الگوی شکست و یون های مولکولی مربوطه، 34 ترکیب آلی فرار منفرد شناسایی شدند. از میان این ترکیبات، شش ترکیب شامل ایزوبوتیریک اسید، 1، 3، 5، 7-سیکلواکتاتترائن، دی متیل سولفید، پارا-منتا-6، 8، دین-2-ال-استات، فنیل اتیل الکل و 1-بوتانول-3-متیل-استات، فراوان ترین بودند. ترکیبات سنتز شده ی ایزوبوتیریک اسید و دی متیل سولفید به ترتیب با غلظت بازدارندگی %50 (IC50) 5/26 و 10 میکرولیتر بر لیتر، بیشترین تأثیر را در بازداری از رشد میسلیوم و جوانه زنی کنیدیوم B. cinerea داشتند. فصل سوم این پژوهش، بر بررسی اثر ترکیبات آلی فرار جدایه هایی از گونه های مختلف