دوستمراد ظفری

در طی سال های زراعی 94-1391، از مناطق تحت کشت گندم در مناطق مختلف شمالی و غربی کشور به منظور شناسایی گونه-های کمپلکسF. graminearum (FGSC)، تیپ های شیمیایی تریکوتسین و ساختار جمعیت آنها، از خوشه های مشکوک نمونه-برداری به عمل آمد. پس از کشت و خالص سازی نمونه ها، با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر، 1422 جدایه فوزاریوم متعلق به 13 گونه از مزارع مختلف گندم در مرحله خوشه دهی جداسازی و شناسایی شد. از بین جدایه های شناسایی شده به عنوان عامل بادزدگی خوشه گندم (FHB)، گونهF. graminearumsensulatoبیشترین فراوانی نسبی (60%) را در بین گونه های دیگر داشت. پس از شناسایی مرفولوژیکی، جدایه هایF. graminearumsensulatoبا جفت آغازگر اختصاصیFg16F/Fg16R شناسایی تکمیلی شده و مورد تأیید قرار گرفتند. بر اساس تکثیر و توالی یابی ژن های Tri101، REDو EF-1α، اعضای گونه کمپلکس FGSC شناسایی شدند که شامل دو گونه فیلوژنتیکی (lineage 6) F. asiaticumو (lineage 7) F. graminearum s. str. بودند که به ترتیب با گروه های اسکاری VوI منطبق بودند. نتایج بررسی تیپ های شیمیایی تریکوتسین با استفاده از آغازگرهای اختصاصی نشان داد که گونه های F. asiaticumقادر به تولید تیپ های شیمیایی نیوالنول (NIV)، دی اکسی نیوالنول (DON) و 3- استیل دی اکسی نیوالنول (3-AcDON) هستند در حالی که گونه F. graminearum s. str. قادر به تولید دی اکسی نیوالنول (DON) و 15- استیل دی اکسی نیوالنول (15-AcDON) بود. بررسی تنوع ژنتیکی در جمعیت جدایه های تولیدکننده DON نشان داد که یک زیر جمعیت جدید تحت عنوان N-15-AcDONدر جدایه های F. asiaticumدر حال شکل گیری است. یک تفاوت معنی داری در پراکنش گونه های فیلوژنتیکی و تیپ های شیمیایی آنها در مناطق مختلف نمونه-برداری مشاهده گردید. آنالیز BIOCLIM بر اساس اطلاعات آب و هوایی 20 سال اخیر (1994-2014) نشان داد که پراکنش گونه F. asiaticumبیشتر محدود به مناطقی است که دارای شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب می باشند در حالی که پراکنش گونه F. graminearum s. str. بیشتر محدود به مناطقی بود که از شرایط آب و هوای سرد و خشک برخوردار بودند. پهنه بندی مناطق بر اساس میزبان های زراعی در تناوب با گندم در مناطق مورد بررسی نشان داد که پراکنش گونه F. asiaticumهمبستگی بالایی با مناطق تحت کشت برنج دارد در حالی که گونهF. graminearum s. st