دوستمراد ظفری

استان همدان یکی از مهمترین مناطق کشت و تولید گردو در ایران است. بیماری آنتراکنوز گردو ناشی از قارچ Ophiognomonia leptostyla با آنامورف Marssoniella julandis در حال حاضر مهمترین بیماری قارچی درختان گردو در این استان میباشد و موجب خسارت قابل توجهی می گردد. طی سال های 1392 تا 1394 بیولوژی، مورفولوژی و کنترل شیمیایی آن مورد مطالعه قرار گرفت.براساس نتایج به دست آمده پریتسیوم های اولیه از دی ماه در برگ های خزان شده گردو تشکیل میشود و رهاسازی اولین آسکسپورها از اواخر فروردین شروع و تا اواخر خرداد ادامه دارد. نشانه های بیماری از نیمه اول اردیبهشت به شکل لکه های آبسوخته و بافت مرده به قطر یک تا سه میلی متر در پهنک برگ قابل مشاهده است. اولین آسروول ها معمولاً یک هفته بعداز ظهور لکه ها و اغلب در سطح رویی آنه تشکیل میگردد. در بررسی آسروول ها قبل و بعد از بارندگی های بهاره ملاحظه شد.که بارش باران و حدود 18 ساعت خیسی سطح برگ ها موجب تورم و شکافتهخ شدن آسروول ها و خروج ماکروکنیدیوم ها به شکل توده های ژلاتینی سفید و شفاف و بروز سیکل ثانویه بیماری میگردد. در صورت وجود رطوبت اشباع و یا بارندگی های طولانی مدت و افزایش دفعات آن شدت بیماری به طور قابل توجهی افزایش پیدا می یابد. براساس داده های هواشناسی طی سالهای 1392 و 1393 در مقایسه با دو فاکتور دما و رطوبت، افزایش داما رابطه نزدیکی با توسعه و پیشرفت لکه های بیماری نشان داد به طوری که بیشترین توسعه لکه ها در دمای 25 تا 26 درجه سانتی گراد صورت گرفت. در برگ های خزان شده در کف باغ آسروول های پاییزه تشکیل میشود. آسروول های پاییزه اغلب کوچکتر و دارای اندازه 90-180 میکرومتر، غالباً حاوی میکروکنیدیوم های باسیلی شکل و در مواردی همراه با ماکروکنیدیوم ها هستند. در نمونه برداری های دوره ای هر دو هفته یکبار از برگ های خزان شده، پریتسیوم های اولیه به رنگ قهوه ای روشن از دی ماه در پشت برگ ها تشکیل می-شوند. در بهمن و اسفندماه، پریتسیوم ها به رنگ قهوه ای تیره دارای گردن های بلند و حاوی آسک و آسکسپور میباشند. وجود رطوبت در تشکیل فرم جنسی قارچ موثر است و در برگ های خشک یا رطوبت کمتر از 12 درصد پریتسیوم تشکیل نشد. پریتسیوها در برگهای خزان شده دارای یک تا دو و به ندرت سه گردن بودند. روی محیط کشت آرد یولاف-آگار(OA) بعداز دو ماه تعدادی پریتسیوم و پروتوپریتس