دوستمراد ظفری

بیماری های مرگ گیاهچه و پوسیدگی ریشه چغندرقند ناشی از قارچ هایRhizoctonia solani وFusarium spp. از مهمترین عوامل موثر در کاهش عملکرد این محصول در استان همدان و سایر مناطق چغندرکاری کشور می باشند. با توجه به ناکارآمدی سموم قارچ کش در کنترل پوسیدگی های ریشه، آلودگی های زیست محیطی ناشی از آنها و نیز احتمال پیدایش نژادهای مقاوم عوامل بیماریزا، استفاده از سایر روش ها به ویژه کنترل بیولوژیک از اهمیت زیادی برخوردار است. در بررسی های آزمایشگاهی این تحقیق، خصوصیات آنتاگونیستی یازده جدایه متعلق به نه گونه قارچی از جنسTrichoderma شامل T. harzianum،T. atroviride) دو جدایه(،T. viride، T. citrinoviride، T. asperellum، T. spirale، T. crassum، T. pseudokoningii و T. ceramicum و یک گونه از جنسHypocrea (تلئومورف(Trichoderma یعنی H. orientalisروی جدایه های دو گروه آناستوموزی R. solani (شامل AG4 وAG2-2 ) و دو گونه F. solani و F. oxysporum f.sp. betae در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسی-های آزمایشگاهی نشان داد تمامی جدایه های تریکودرما موجب کاهش یا توقف جدایه های عوامل بیماریزا گردیدند و جدایه T. harzianum Z1 در آزمون کشت متقابل موجب 6/76 درصد بازدارندگی رشد میسلیومی قارچ AG2-2 R. solani گردید. نتایج آزمایشات گلخانه ای نیز نشان داد جدایه های T. harzianum Z1، T. atroviride Z2 و H. orientalis Z4 به ترتیب موجب 3/83، 8/77 و 2/72 درصد کاهش بیماری مرگ گیاهچه ناشی از جدایه R. solani AG4 و 9/61، 1/57 و 9/42 درصد کاهش پوسیدگی ریشه ناشی از قارچ R. solani AG2-2 گردیدند. در آزمایشات مزرعه ای جدایه T. harzianum Z1 در مقایسه با تیمار شاهد موجب 6/75 درصد کاهش بیماری مرگ گیاهچه، 4/66 درصد کاهش بیماری پوسیدگی رایزوکتونیایی، 6/59 درصد کاهش بیماری فوزاریومی ریشه و همچنین افزایش عملکرد ریشه به میزان 5/63 درصد نسبت به تیمار شاهد گردید. لذا این جدایه به عنوان موثرترین آنتاگونیست در کاهش بیماری های قارچی مرگ گیاهچه و پوسیدگی ریشه چغندرقند معرفی می گردد.