دوستمراد ظفری

سیر گیاه علفی و یکساله از خانواده ی Liliaceae با نام علمی Allium sativum است. یکی از عوامل بیماری زای مهم در این گیاه، جنس Fusarium است. گونه های جنس فوزاریوم از مهم ترین قارچ های خاکزی هستند که بسیاری از آن ها بیماری زا بوده و بیماری های متعددی در گیاهان تولید می نمایند. بعضی از گونه های این قارچ به شدت زهرابه (Toxin) تولید کرده و از این طریق به حیات وحش، دام ها و انسان خسارت وارد می کنند. برخی از مهم ترین توکسین هایی که توسط گونه های مختلف جنس فوزاریوم تولید می شود فومونیزین، فوزاریک اسید و تریکوتسین ها می باشند. با توجه به اهمیت غذایی و دارویی گیاه سیر، آلودگی این گیاه به قارچ فوزاریوم و به تبع آن آلودگی به توکسین های این قارچ، سبب کاهش کمی و کیفی در محصول سیر و مشتقات غذایی و دارویی آن می گردد. لذا بررسی احتمال آلودگی و نیز تشخیص نوع توکسین در پیشگیری از این کاهش و جلوگیری از ورود این مواد به زنجیره ی غذایی حائز اهمیت می باشد؛ به همین دلیل هدف این تحقیق، شناسایی گونه های فوزاریوم مرتبط با سیر و بررسی توکسین های تولید شده توسط آن ها می باشد. به این منظور به صورت تصادفی از مزارع و انبارهای سیر در استان همدان نمونه برداری صورت گرفت و مجموعاً 100 جدایه ی قارچ فوزاریوم از گیاهان مشکوک به دست آمد. بر اساس ویژگی های مورفولوژیکی 5 گونه شامل F.proliferatum، F. oxysporum، F. acuminatum، F. equiseti و F. solani شناسایی شدند. این پنج گونه به منظور شناسایی مولکولی مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج حاصل از توالی ژن TEF-1α و رسم درخت فیلوژنتیکی تائید کننده ی نتایج مورفولوژیکی بود. از بین گونه های شناسایی شده گونه ی F. proliferatum به عنوان گونه ی غالب شناخته شد و برای آزمایشات بعدی انتخاب گردید. شدت بیماری زایی در 30 جدایه از F. proliferatum در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت 6 جدایه با توان بیماری زایی متفاوت به منظور بررسی پتانسیل تولید توکسین فوزاریک اسید و ارتباط آن با شدت بیماری زایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از آماده سازی بستر مناسب جهت تولید توکسین توسط جدایه های قارچی و استخراج توکسین، نمونه های به دست آمده به دستگاه HPLC با ردیاب UV با طول موج nm268 تزریق گردید. نتایج نشان داد که در مجموع، جدایه های مورد بررسی پتانسیل تول